لبخندهای دیپلماتیک و شوخی های جدی

به گزارش فیلوپ متین رمضان خواه معاون اجتماعی و استانی معاونت راهبردی رئیس جمهوردر یادداشتی برای جماران نوشت: به گواه تاریخ اجتماعی ایران ایرانیان ذاتاً دارای شوخ طبعی تاریخی هستند که  یکی از خلقیات آمیخته به فرهنگ ایران است اما در چند سال گذشته به دلایل مختلف که مهم ترین آن را می شود حل نشدن مسائل عمومی جامعه دانست سال هاست مزاح با موضوعات به ابزاری خلاقانه برای اعلام نظر و مشارکت آن ها تبدیل شده است و موضوع مذاکرات نیز از این قاعده مستثنی نبود. به عبارتی این بار یک اتفاق سیاسی دوباره طبع شوخ ایرانیان را برانگیخت. نگاهی تحلیلی به این رفتار اجتماعی به معنای ارتباط مستمر با مفهوم امیدواری است.

در چند دهه گذشته یکی از مهم ترین موضوعاتی که در کارزارهای انتخاباتی پیش روی نامزدهای ادوار مختلف ریاست جمهوری قرار گرفته اعلام موضع در خصوص چگونگی تعامل ایران با جهان بوده است. نگاهی تاریخی به این موضوع نشان می دهد اغلب دولت های منتخب با توجه به شرایط موجود به این خواست جامعه پاسخ داده اند.

در دولت “سازندگی” موضوع تعامل با جهان آغاز شد و نتیجه آن توسعه زیرساخت ها بود آن هم در شرایط اقتصاد جنگی و هزینه های بجا مانده از جنگ. در دولت “اصلاحات” این مهم به صورت ویژه و به عنوان گفتمان غالب دولت ادامه یافت دولتی که هرگز شعار اقتصادی نداد اما به اتکا آمار و شاخص های اقتصادی منتشر شده تا کنون بهترین کارنامه اقتصادی را بر جای گذاشته است. دولت “مهرورزی” به تفکری تعلق داشت که قائل به تعامل با جهان نبود تحریم های اواخر دهه ۸۰ و ابتدای دهه ۹۰ یکی از سخت ترین شرایط اقتصادی را برای ایرانیان رقم زد. در نهایت دولت “تدبیر و امید” با ایده اصلی تعامل با جهان دولت را به دست گرفت و از همان ابتدا با انتخاب افرادی کارآزموده و متخصص در وزارت خارجه به ویژه محمد جواد ظریف پس از دو سال برجام رقم خورد درهای اقتصاد باز شد و مردم با تورم تک رقمی توانستند قدری عقب ماندگی های اقتصادی سال های قبل را جبران کنند. برای دولت سیزدهم که متأسفانه کارنامه کاری اش به اتمام نرسید اظهارنظر در این خصوص نه منصفانه است و نه علمی. اما حالا نوبت به دولت مسعود پزشکیان رسیده است و آنچه در این مدت و به ویژه یک هفته اخیر رقم زد.

این مرور تاریخی واجب بود تا تأکید کنیم مسئله مذاکره و تعامل با جهان مسئله امروز و ماه های اخیر ایران یا صرفاً دولت مسعود پزشکیان نیست. در تمام دهه های گذشته گروه قابل توجهی از مردم به ویژه طبقه متوسط جامعه که نقش حیاتی در تحولات اجتماعی و سیاسی دارند تعامل پایدار مداوم مستمر و اثربخش برای ایران را مطالبه کرده اند و در سوی دیگر نیز افرادی بودند که ضرورتی برای این اقدام نمی دیدند. حال که سال هاست اقتصاد کشور در شرایط نامناسبی به سر می برد و تمام مسئولان نیز با هر تفکر و جناحی به این موضوع اذعان دارند مسئله مذاکرات بیش از پیش در جامعه رصد می شود و محل بحث و گفت وگوهای عمومی است.

البته انتخابات ۱۴۰۳ و روی کار آمدن دولت مسعود پزشکیان و ایده و نگاه محوری او مبتنی بر  تعاملات جهانی در فراگیری دوباره این موضوع تأثیر به سزایی داشت. مردمی که کارزار انتخابات را دنبال  می کردند چه آنان که قصد مشارکت داشتند و چه آنان که به تعبیر تحلیل گران بر تحریم انتخابات باور داشتند اعلام موضع نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری نسبت به موضوع تعامل ایران با جهان آنقدر برایشان اهمیت داشت که مناظرات انتخاباتی را مجدانه پیگیری می کردند.

اکنون مسعود پزشکیان همان طور که در جریان انتخابات وعده داده بود به پشتوانه و حمایت رهبری و تمام دلسوزان کشور گام نخست را برداشته است. او معتقد بود ایران برای آنکه بتواند در درون خودکفاتر توانمندتر و توسعه یافته تر شود و در عرصه بین المللی نقشی مؤثرتر پویاتر و پایدارتر ایفا کند نیازمند تعامل و  رابطه مستمر با جهانیان است. همراهی چهره های شناخته شده و معتبر جهانی همچون محمد جواد ظریف با مسعود پزشکیان پیش و پس از انتخابات گواهی بر این مدعاست.

حال در این برهه از تاریخ و به دور از بایدها و نبایدهای داخلی آنچه مهم قابل تحلیل و ارزیابی است واکنش عمومی جامعه نسبت به موضوع مذاکرات است. موضوعی که ابتدا هم اشاره شد در تمام ادوار و دولت های گذشته یکی از مسائل اصلی جامعه ایران بوده است. اکنون با وجود شبکه های اجتماعی رفتارشناسی اجتماعی یعنی ماحصل و میانگین رفتار جامعه نسبت به اتفاقات و رویدادهایی که وجهه ملی دارند مهم تر و امکان پذیرتر است. در چنین مواقعی جامعه احساس هم سرنوشتی می کند. به عبارتی جامعه خود را در تغییر و تحولات کشور سهیم می داند چراکه باور دارد هر تغییر و تحول در هر سطحی در زندگی فردی و جمعی او اثرگذار است پس موضوع را با حساسیت بیشتری  دنبال می کند.

در چنین رخدادهای مهم و سرنوشت سازی دیگر افراد جامعه صرفاً شنونده و یا مرور کننده اتفاقی اخبار نیستند بلکه کنجکاوانه جزئی ترین تحولات را از مراجع اصلی خبری دنبال می کنند و در شبکه های اجتماعی به بحث و تبادل نظر می پردازند. جایی که لزوماً نگاه ها یکدست نیست و تضارب آراء وجود دارد اما جامعه ایران گفت وگو را مشق می کند. پس آنچه توجه تحلیل گران اجتماعی را به واکنش های عمومی جامعه جلب می کند نوع کنشگری کاربران در شبکه های اجتماعی است.

به گواه تاریخ اجتماعی ایران ایرانیان ذاتاً دارای شوخ طبعی تاریخی هستند که  یکی از خلقیات آمیخته به فرهنگ ایران است اما در چند سال گذشته به دلایل مختلف که مهم ترین آن را می شود حل نشدن مسائل عمومی جامعه دانست سال هاست مزاح با موضوعات به ابزاری خلاقانه برای اعلام نظر و مشارکت آن ها تبدیل شده است و موضوع مذاکرات نیز از این قاعده مستثنی نبود. به عبارتی این بار یک اتفاق سیاسی دوباره طبع شوخ ایرانیان را برانگیخت. نگاهی تحلیلی به این رفتار اجتماعی به معنای ارتباط مستمر با مفهوم امیدواری است. یعنی جامعه ایران مسائل سیاسی را همچون گذشته دنبال می کند و مسئله مذاکره برای آن ها نمادی از تصمیم حاکمیت برای حل مسائل انباشته شده ای است که در بسیاری از آن ها رد پای جدی تحریم های غیرانسانی علیه ایران وجود دارد.

ایرانیان به این باور و نگاه رسیده اند که ساختار حاکمیتی و تصمیم گیر در ایران ابزار مذاکره و گفت وگو را به عنوان یک راه حل برای مسائل حل نشده و انباشت شده کلان در جامعه برگزیده و در این راستا قدم برداشته است. به ویژه آن که طبق آخرین نظرسنجی های انجام شده در کشور طی دو دهه اخیر ایرانیان همواره درباره گفت وگو با آمریکا اروپا و در کل تعامل با جهانیان موافقت داشتند مشروط به آن که نخست منافع ملی حفظ شود و دوم عزتمند ماندن هویت ایران و ایرانیان.

در نهایت می توان این گونه جمع بندی کرد که رصد واکنش های جامعه به ویژه کاربران شبکه های اجتماعی از منظر طنزپردازی و شوخ طبعی یک نتیجه روشن و عیان دارد “موافقت و امید به مذاکرات و تحولات پیش روی جامعه ایران”.

پایان خبر فیلوپ