دریاچه ارومیه در آستانه مرگ

در حال حاضر، تنها ۱۰ درصد از دریاچه ارومیه باقی مانده و تراز آن به ۱۲۷۰ متر و ۱۰ سانتی‌متر رسیده است که ۳ متر کمتر از تراز استاندارد آن است. این کاهش سطح آب، عواقب زیست‌محیطی و اقتصادی جدی به همراه داشته و زندگی میلیون‌ها پرنده مهاجر و ساکنان منطقه را تهدید می‌کند.

دریاچه ارومیه، بزرگ‌ترین دریاچه داخلی ایران و یکی از بزرگ‌ترین دریاچه‌های شور جهان، به تدریج به ویرانه‌ای تبدیل شده است. در دهه‌های اخیر، بیش از ۱۰۰ سد در مسیر رودخانه‌هایی که به این دریاچه منتهی می‌شوند، ساخته شده است. این سدها، همراه با تغییرات اقلیمی و مدیریت نادرست منابع آب، باعث کاهش سطح آب دریاچه و تبدیل آن به تالابی فصلی شده‌اند.

در حال حاضر، تنها ۱۰ درصد از دریاچه ارومیه باقی مانده و تراز آن به ۱۲۷۰ متر و ۱۰ سانتی‌متر رسیده است که ۳ متر کمتر از تراز استاندارد آن است. این کاهش سطح آب، عواقب زیست‌محیطی و اقتصادی جدی به همراه داشته و زندگی میلیون‌ها پرنده مهاجر و ساکنان منطقه را تهدید می‌کند.
 
یکی از اصلی‌ترین عوامل خشک شدن دریاچه ارومیه، ساخت ۲۳ سد در حوضه آبریز آن است. این سد‌ها عمدتاً برای تأمین آب کشاورزی ساخته شده و منجر به کاهش شدید جریان آب ورودی به دریاچه شده‌اند. این امر، علاوه بر تبخیر بیشتر آب، اکوسیستم‌های اطراف دریاچه را تخریب کرده و معیشت کشاورزان و دامداران محلی را تحت تأثیر قرار داده است.
 
بر اساس آمار، از سال ۱۳۷۷ تا ۱۳۹۸، سطح زیرکشت محصولات آب‌بر مانند سیب و چغندرقند در حوضه آبریز دریاچه ارومیه به طرز قابل‌توجهی افزایش یافته است. این در حالیست که حقابه‌ای که باید به دریاچه اختصاص می‌یافت، به آبیاری این مزارع تعلق گرفته است. به گفته نمایندگان مجلس، فقط در سال جاری یک میلیون تُن سیب در سردخانه‌ها مانده و در حال فاسد شدن است.

شینا انصاری، رئیس جدید سازمان محیط زیست، بر لزوم بازنگری در نحوه مدیریت منابع آبی و اصلاح ساختار ستاد احیای دریاچه ارومیه تأکید کرده و از ضرورت تغییر رویکرد‌ها در این زمینه سخن گفته است. کارشناسان بر این باورند که برای جلوگیری از وخامت وضعیت، باید سیاست‌های سخت‌گیرانه‌تری در قبال سدسازی و مصرف آب در کشاورزی اتخاذ شود. همچنین، استفاده از روش‌های نوین آبیاری و کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی از دیگر راهکار‌های ضروری برای احیای دریاچه ارومیه به شمار می‌آید.

دریاچه ارومیه، به عنوان یک میراث طبیعی ارزشمند، نیازمند توجه فوری و اقدامات مؤثر برای نجات است. اگر سیاست‌های ناپایدار کنونی ادامه یابد، این دریاچه و اکوسیستم‌های اطراف آن به خطر خواهند افتاد. اکنون زمان آن است که با اصلاح مدیریت منابع آب و محدود کردن ساخت سد‌های جدید، از مرگ این دریاچه جلوگیری کنیم. نجات دریاچه ارومیه به معنای نجات زندگی و زیست‌بوم منطقه است؛ به طوری که آینده‌ای پایدار و امن برای ساکنان آن به ارمغان آورد.