درمان قطعی ناباروری با دانش بومی/ ایران جزو 10 کشور برتر جهان در درمان نازایی

اگرچه برای درمان نازایی در دهه های گذشته باید به کشورهای اروپایی سفر می کردیم، اما اکنون شاهد حضور بسیاری از بیماران خارجی در کشورمان برای درمان ناباروری هستیم، به نحوی که ایران در درمان نازایی جزو 10 کشور برتر دنیاست و هزینه های درمان در ایران بسیار کمتر از سایر کشورهای پیشرفته است، که این موفقیت مرهون تلاش شرکت های دانش بنیان و مراکز پژوهشی – خدماتی این حوزه است.

به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران(فیلوپ)، «قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت» دهم آبان سال 1400 بر اساس اصل هشتاد و پنجم قانون اساسی، تحت کمیسیونی مشترک در مجلس شورای اسلامی، بررسی شد و پس از موافقت با اجرای آزمایشی آن به مدت هفت سال به تایید شورای نگهبان رسید.

قانون جوانی جمعیت به دنبال درمان ناباروری

بر همین اساس نیز سال 1401 مبلغ 12 هزار میلیارد تومان بودجه از سوی مجلس شورای اسلامی برای اجرای طرح های تشویقی قانون جوانی جمعیت اختصاص یافت و البته قرار شد که هزینه درمان زوج های نابارور به واسطه ی نقش مهم آن ها در جبران بخشی از کاهش نرخ جمعیت، تا 90 درصد از طریق بیمه ها تامین شود.

بر اساس گزارش جدید سازمان جهانی بهداشت (WHO) حدود 17.5 درصد از جمعیت بزرگسال یعنی تقریباً یک در 6 نفر در سراسر جهان با مشکل ناباروری درگیر هستند. در ایران نیز 3.5 میلیون زوج ایرانی با بیماری نازایی دسته و پنجه نرم می کنند و برای درمان خود نیاز به دانش کافی و حمایت مالی دارند.

اولین درمان ناباروری در ایران

«دکتر ابوطالب صارمی»، فوق تخصص باروری و IVF از دانشگاه وین، موسس بیمارستان فوق تخصصی زنان و زایمان و مرکز تحقیقات سلولی صارم، در کتابی با عنوان «بنیان آی وی اف در ایران» اعلام کرد که تولد نخستین نوزاد از طریق روش کمک باروری GIFT در سال 1367 انجام شد. همچنین در این کتاب از تولد نخستین دوقلوی آزمایشگاهی با روش IVF در دی ماه 1370 یاد کرده است، این در حالی است که دکتر عباس افلاطونیان و همکارانش در مرکز تحقیقاتی و درمانی ناباروری یزد، اولین نوزاد حاصل از تکنیک IVF در ایران را نوزاد دختری می دانند که سال 1369 در این مرکز متولد شده است.

با این حال شکل گیری «پژوهشگاه رویان» به عنوان موثرترین موسسه درمان ناباروری در کشور این گونه بود که سال 69 – 68 بعد از برگزاری یک کنگره علمی در زمینه ناباروری، جهاد دانشگاهی واحد علوم پزشکی ایران که مسیولیت آن را مرحوم «دکتر کاظمی آشتیانی» بر عهده داشت، ماموریت پیدا کرد تا برای پاسخ به این نیاز جامعه در قالب یک پروژه تحقیقاتی کار را دنبال کند. در این زمینه بعد از فراهم سازی امکانات و تربیت و جذب نیروی انسانی موردنیاز، در نهایت در خرداد ماه سال 1370 موسسه خدمات تخصصی، آموزشی و پژوهشی رویان با تمرکز بر پژوهش و آموزش با حضور دکتر ملک زاده وزیر بهداشت وقت افتتاح شد.

روش های پیشرفته درمان ناباروری

طبق نظر «علی صادقی تبار» مدیر مرکز فوق تخصصی درمان ناباروری و سقط مکرر جهاد دانشگاهی، به طور کلی می توان خدمات درمان ناباروری را در چهار گروه دسته بندی کرد:

نخست؛ درمان های دارویی برای افزایش توان باروری زوج ها. دوم؛ روش تلقیح داخل رحمی اسپرم یا آی یو آی (IUI) که در این روش نمونه اسپرم پس از شست وشو و آماده سازی به طور مستقیم به داخل رحم خانم انتقال داده می شود. سوم؛ روش پیشرفته آی وی اف (IVF) یا میکرواینجکشن (ICSI) که در این روش پس از تجویز داروهای تحریک تخمک گذاری به خانم، طی عمل پانکچر تخمدان یا تخمک گیری، تخمک ها از تخمدان خانم برداشته و در محیط آزمایشگاهی با اسپرم مرد تلقیح می شوند، سپس جنین های حاصل به رحم خانم انتقال داده می شوند. دسته چهارم؛ شامل روش های درمان های جایگزین یا اهداء است که قانون و آیین نامه مرتبط با آن تصویب شد و اکنون خدمات درمان های جایگزین یا اهداء به صورت نظام مند در مراکز مجاز ارایه می شوند.

یکی دیگر از خدمات ارزشمند حاصل دانش و پژوهش محققان و متخصصان توانمند کشورمان، تشخیص و غربالگری ژنتیکی جنین است. کلینیک ژنتیک مرکز ابن سینا در حال حاضر با استفاده از تکنیک های پیشرفته ی ژنتیکی PGD و NGS قادر است خدماتی همچون غربالگری و تشخیص اختلالات و بیماری های ژنتیکی جنین پیش از لانه گزینی را به مراجعان ارایه کند.

در واقع این امکان وجود دارد که با این تکنیک ها جنین های شکل گرفته در آزمایشگاه، پیش از انتقال از نظر اختلالات و بیماری های ژنتیکی بررسی شوند و جنین های سالم برای انتقال انتخاب شوند. همچنین از این تکنیک ها می توان برای تعیین جنسیت جنین و انتقال جنین با جنسیت دلخواه والدین استفاده کرد.

درمان قطعی ناباروری با حمایت های قانونی

دکتر «محمدرضا صادقی» رییس پژوهشگاه فناوری های نوین و علوم زیستی جهاد دانشگاهی (ابن سینا)، اردیبهشت سال قبل (1402) درباره درمان قطعی ناباروری گفت: «امروزه بیش از 100 مرکز درمان ناباروری در کشور وجود دارد و باید گفت، به طور قطع به یقین تمام انواع ناباروری قابل درمان است و برای آن ها درمان وجود دارد، حتی برای خانم هایی که در سن 45 سالگی بر اثر یایسگی، باروری خود را از دست داده و سیستم تولیدمثل آن ها فعالیت خود را از دست می دهد. بنابراین این افراد هم می توانند حتی تا سن 49 سالگی به مراکز درمان ناباروری برای درمان مراجعه کنند البته نوع، کیفیت و میزان موفقیت درمان با یکدیگر متفاوت است.»

وی به حمایت های قانونی از بیماران خاص اشاره کرد و افزود: «هر یک از بیماران نابارور از شرایط درمانی خاص خود برخوردارند و در خصوص برخی زوجین مثل آقایی که نطفه ندارد و به هر دلیلی اسپرم او صفر است، باید پذیرفت که سیستم تولیدمثل او نطفه تولید نمی کند و اینجا ما مجبور هستیم فرد را به سمت سیستم های استفاده از اهدای جنین ارجاع دهیم و اهدای جنین نیز قانونی است که توسط مجلس شورای اسلامی نیز تصویب شده است.»

خودکفایی در تولید کیت آزمایش درمان ناباروری

محققان یک شرکت دانش بنیان در پارک علم و فناوری دانشگاه تهران، سال 99 برای نخستین بار دانش تولید کیت های تشخیصی درمان ناباروری را بومی سازی کردند که تولید این کیت ها هزینه های تشخیص برای زوج های نابارور را کاهش می دهد.

مدیرعامل این شرکت دانش بنیان درباره کیت های تشخیصی تولید این شرکت، تصریح کرد: «این کیت ها در عارضه یابی ناباروری زوجین به متخصصین کشور کمک می کند و اختلاف قیمت این محصول ایرانی با نمونه مشابه خارجی آن یک پانزدهم است. به عنوان نمونه هزینه 100 ری اکشن تولید ایرانی نزدیک به 100 یورو می شود در حالی که 25 ری اکشن خارجی، 480 یورو تمام می شود.

استفاده از سلول های بنیادی برای درمان «یایسگی زودرس» و احیای دوباره بارداری

دکتر «احمد وثوق» معاون خدمات تخصصی پژوهشگاه رویان جهاد دانشگاهی، اخیرا در رابطه با طرح «طب بازساختی» توضیحاتی داده و گفته است: «استفاده از سلول های بنیادی برای درمان «یایسگی زودرس» و احیای دوباره بارداری جزو اقدامات ما در زمینه درمان ناباروری به حساب می آید. البته اقدامات پژوهشگاه رویان در زمینه درمان ناروری به وسیله سلول های بنیادی به درمان یایسگی زودرس محدود نمی شود بلکه در درمان برخی «مشکلات داخل رحم» مانند «چسبندگی رحم» نیز ورود کرده ایم، چسبندگی رحم سبب می شود زنان به مسایلی مانند رحم اجاره ای روی بیاورند؛ هنگامی که چسبندگی رحم اتفاق می افتد توانایی پذیرش جنین از بین می رود.

وی افزود: «با استفاده از سلول های بنیادی در مسیر درمان چسبندگی رحم گام برداشته ایم و با استفاده از این روش درمانی، نه تنها می توانیم چسبندگی رحم را برطرف کنیم، بلکه با ترمیم حفره رحم می توانیم توانایی پذیرش جنین برای رحم را به وجود بیاوریم. امیدوارم بتوانیم مراحل کارآزمایی بالینی درمان چسبندگی رحم را با سپری کردن کارآزمایی بالینی، این روش درمانی را به دنیا معرفی کنیم.»

مراجعه بیماران نازایی به ایران از 164 کشور جهان

«علی صادقی تبار» مدیر مرکز درمان ناباروری و سقط مکرر پژوهشگاه ابن سینا، اردیبهشت سال قبل(1402) با تاکید بر این که درمان ناباروری در ایران ارزان است، هزینه هر سیکل درمان در کشورهای توسعه یافته را بین 10 تا 15 هزار دلار و در کشورهای خاورمیانه 5 تا 6 هزار دلار عنوان کرد و گفت: «در ایران هزینه این درمان برای ایرانی ها زیر یک هزار دلار و بین 600 تا 700 دلار است.»

وی با بیان این که، درمان ناباروری در همه جای دنیا با ابزارها، امکانات و مواد مشابه انجام می شود، افزود: «همین ابزارها و امکانات گران قیمتی که در مراکز ما وجود دارد، در سایر مناطق دنیا از جمله اروپا، آفریقا، هندوستان و آمریکا نیز وجود دارد، به عنوان نمونه دستگاه انکوباتوری که بعد از تشکیل جنین باید شرایط رحم مادر را فراهم کند، با همین برند و همین ویژگی ها در سایر کشورها نیز استفاده می شود.»

همچنین «سعید کریمی» معاون درمان وزارت بهداشت، شهریور 1402 با اشاره به مراجعه بیماران خارجی برای درمان به ایران از 164 کشور جهان، اظهار کرد: «این مراجعه کنندگان از اروپا، آمریکای جنوبی و شمالی و آسیا هستند اما بیماران کشورهای عراق، افغانستان، تاجیکستان، ارمنستان، پاکستان و ترکیه عمده مراجعین را تشکیل می دهند.»

به صرفه بودن درمان ناباروری در ایران و قطعی بودن آن نسبت به سایر کشورها، موجب شده است که ارز قابل توجهی هم از گردشگری سلامت برای کشورمان حاصل شود. همچنین هیچ فردی از دهک های پایین جامعه و مناطق محروم از خدمات درمانی نازایی به دلیل مالی محروم نیست که همین اقدامات، موجب جوانی جمعیت و افزایش نشاط در کیان خانواده ها می شود.
پایان خبر فیلوپ