هشدار؛ حافظه ما در معرض خطر غذاهای ناسالم!

غزال زیاری_ تحقیقات جدید حکایت از آن دارد که یک رژیم غذایی غربی متشکل از غذاهای چرب و شیرین (غذاهای ناسالم)، در طول سال های حیاتی رشد مغز، باعث مختل شدن حافظه در دراز مدت خواهد شد.

رژیم غذایی غربی که در حقیقت با غذای ناسالم مترادف است، به دلیل تاثیرش بر سلامت جسمی و روانی و آسیب هایش این روزها حسابی مورد توجه قرار گرفته است. رژیم غذایی غربی در حقیقت، رژیم غذایی سرشار از غذاهای فرآوری شده، چربی های اشباع شده و قندهای ساده است که با مصرف بیش از حد کالری، چاقی و اختلال متابولیک ارتباط دارد. اما سوالی که مطرح می شود این است که رژیم غذایی غربی، چطور بر عملکرد مغز در حال رشد تاثیر می گذارد؟

مغز نوجوانان، “در حال رشد” است و مابین سنین 10 تا 24 سالگی، مغز انسان تغییرات قابل توجهی دارد و عواملی مثل ژنتیک، هورمون ها، خواب و رژیم غذایی بر آن تاثیرگذار است. در مطالعاتی که پیش از این انجام شده، مشخص شده که رژیم غذایی و مخصوصا رژیم غذایی غربی با اختلال عملکرد شناختی مرتبط است.

نحوه اثرگذاری غذاهای چرب بر مغز نوجوانان

نتایج مطالعات جدید محققان دانشگاه کالیفرنیای جنوبی (USC) از نحوه تاثیرگذاری رژیم غذایی پرچرب و شیرین بر روی مغز نوجوان و آسیب به مغز و حافظه آنها خبر می دهد. این دانشمندان، تحقیقاتشان را بر روی موش های صحرایی جوان و نوجوان انجام دادند. اسکات کانوسکی، استاد علوم زیستی در USC و نویسنده مطالعه در این باره توضیح داده:« آنچه که مدت هاست مشاهده کرده ایم، این است که این موش ها که با این رژیم غذایی ناسالم رشد کردند، دارای اختلالات حافظه ای هستند که از بین نمی روند. حتی اگر در ادامه به آنها رژیم غذایی سالم بدهید هم متاسفانه این اثرات تا بزرگسالی در بدن آنها باقی می ماند.»

این موش ها به دو دسته تقسیم شدند، یک دسته با رژیم غذایی ناسالم به سبک کافه ها یا رژیم غذایی غربی تغذیه شدند و دسته دوم رژیم غذایی استاندارد داشتند. موش هایی که با رژیم غذایی غربی تغذیه می شدند، دسترسی آزاد به غذای پرچرب و شیرین، چیپس، کره بادام زمینی با پوشش شکلاتی و نوشیدنی های شربت ذرت با فروکتوز بالا داشتند. این موش ها از 26 روزگی تا 56 روزگی، که نشان دهنده دوره رشد نوجوانی است، با این رژیم تغذیه شدند. بعد از این دوره، رژیم غذایی غربی آنها متوقف و به آنها یک رژیم غذایی سالم داده شد.

سپس آزمایش هایی برای سنجش حافظه اپیزودیک وابسته به هیپوکامپ مغز (حافظه بلندمدت رویدادهای روزمره که در زمان ها و مکان های خاصی رخ می دهند (مثلاً خاطرات جشن تولد هفت سالگی شما)) برروی آنها انجام شد.

حافظه ناامید کننده موش هایی با رژیم غذایی ناسالم

آزمایش حافظه بدین ترتیب بود که در ابتدا به موش ها اجازه داده می شد تا در مکان های مختلف به کاوش و جستجوی اشیا بپردازند. چند روز بعد، موش ها دوباره به صحنه ای تقریباً یکسان برمی گشتند، با این تفاوت که یک شی جدید به محیط اضافه شده بود.

در این آزمایش مشخص شد که رژیم غذایی غربی باعث ایجاد اختلالاتی در حافظه اپیزودیک می شود که حتی پس از قطع شدن رژیم غذایی غربی و آغاز رژیم غذایی سالم نیز این اختلالات ادامه داشت. جالب اینجا بود که موش هایی که از رژیم غذایی سالم بهره برده بودند، کاملا با این صحنه ها آشنا بودند؛ ولی موش هایی که چندین روز از رژیم غذایی غربی استفاده کرده بودند، به نحوی رفتار می کردند که مشخص بود که به خاطر نمی آورند که کدام شی را قبلا و کجا دیده اند.

رژیم غذایی غربی، در نتایج آزمایش های حافظه طراحی شده برای ارزیابی مناطقی از مغز غیر از هیپوکامپ تغییر چندانی ایجاد نکرده بود.

محققان بیشتر به دنبال بررسی اثرگذاری رژیم غذایی غربی بر سطوح انتقال دهنده عصبی استیل کولین (که برای حافظه و یادگیری ضروری است) بودند. هیپوکامپ برای عملکرد مناسب حافظه به استیل کولین متکی است و سطح استیل کولین در مغز افراد مبتلا به بیماری آلزایمر، پایین است. از همین رو، میزان آن در هنگام تکمیل آزمایش های حافظه و در جریان مطالعات پس از مرگ در هر دو دسته موش ها اندازه گیری شد.

فیلوپ هیز، نویسنده اصلی این مقاله در این باره توضیح داده: «سیگنال دهی استیل کولین، مکانیزمی است که به موش ها کمک می کند تا رویدادها را رمزگذاری و به خاطر بسپارند؛ دقیقا چیزی شبیه به حافظه اپیزودیک در انسان که به ما این امکان را می دهد تا رویدادهای گذشته را به خاطر بسپاریم. این طور به نظر می رسد که این سیگنال ها در موش هایی که با رژیم غذایی چرب و شیرین رشد کرده اند، رخ نمی دهد.»

تغییراتی که بازگشتی ندارد

در اوایل استفاده از رژیم غذایی غربی، تغییراتی در میکروبیوم روده مشاهده شد؛ اما پس از اعمال رژیم غذایی سالم، سلامت میکروبیوم بازسازی و این تغییرات اصلاح شد؛ اما اختلال حافظه همچنان پابرجا بود و این نشان می دهد که دلیل ایجاد این اختلالات استیل کولین بوده و نه میکروبیوم. نکته جالب توجه اینجاست که اختلالات مداوم حافظه ناشی از رژیم غذایی غربی، در غیاب تاثیرگذاری بر وزن بدن و متابولیسم رخ داده بود و این بدان معناست که رژیم غذایی در اوایل زندگی می تواند جدای از بحث چاقی، تاثیر طولانی مدتی بر عملکرد مغز داشته باشد.

این درحالی است که تغییر رژیم غذایی از غذاهای ناسالم به یک رژیم غذایی سالم، باعث کاهش نقص حافظه که مرتبط با رژیم غذایی نامناسب نشد، اما محققان با بهره گیری از داروهایی که استیل کولین را تقلید می کنند، توانستند تا این اختلال را معکوس کنند. قبل از انجام تست حافظه، این داروها به صورت مستقیم به هیپوکامپ تزریق و باعث بهبود عملکرد حافظه آسیب دیده ناشی از رژیم غذایی غربی شد.

یافته های این مطالعه پیغام آشکاری دارد. افراد جوان و مخصوصا نوجوانانی که مغزشان در حال رشد است، در صورت استفاده از رژیم غذایی غربی، باید خود را برای خطر آسیب طولانی مدت به عملکرد مغز آماده کنند.

کانوسکی در این باره توضیح داد: «نمی دانم چطور می توان این را گفت، اما متاسفانه، بعضی چیزها که ممکن است در بزرگسالی به راحتی قابل برگشت باشند، در دوران کودکی کمتر قابل برگشت خواهند بود.»

به هر ترتیب برای بررسی این موضوع که چطور می توان مشکلات حافظه ناشی از رژیم غذایی غربی که در دوران نوجوانی ایجاد می شوند را معکوس کرد، به تحقیقات و آزمایش های بیشتری نیاز است.

منبع: newatlas

227227