۱۷ دی در دنیای علم چه خبر؟

تقویم علم؛

به گزارش خبرگزاری فیلوپ، تاریخ علم مملو از رویداد‌های مهمی است که نوآوری‌ها، کشف‌ها و حتی زادروز‌ها و درگذشت‌های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی‌گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز 17 دی برابر با 6 ژانویه را ورق می‌زنیم.

***

تلگراف

۶ ژانویه ۱۸۳۸ میلادی برابر با 17 دی ۱۲۱۶ خورشیدی، ساموئل مورس به همراه شریکش، آلفرد ویل، اولین نمایش عمومی اختراع جدید سامانه تلگراف الکتریکی‌شان را در کارخانه آهن اسپیدول در موریستاون، نیوجرسی برگزار کردند. او برای دستگاه تلگرام با کمک خط و نقطه علائمی را وضع کرد که معادل حروف الفبا هستند و باعنوان «خط مورس» شناخته می‌شوند. در خط مورس، نقطه، اتصال کوتاه شصتی با صفحه دستگاه تلگراف است و خط از نظر زمانی سه‌برابر نقطه امتداد دارد. مورس در سال ۱۸۴۴موفق شد کنگره آمریکا را وادار به پرداخت ۳۰هزار دلار برای ساختن یک خط تلگراف کند. درمدت زمان کوتاهی این اختراع در سراسر جهان شناخته و با استقبال بالایی مواجه شد.

هورمون‌های مصنوعی رشد انسان

۶ ژانویه ۱۹۷۱ میلادی برابر با 17 دی ۱۳۴۹ خورشیدی، شیمی‌دانان دانشگاه کالیفرنیا در برکلی اولین تولید مصنوعی هورمون‌های رشد را اعلام کردند. روز بعد، شماره ۷ ژانویه روزنامه نیویورک تایمز گزارشی با تیتر «هورمون رشد انسان در آزمایشگاه تولید شد» به شرح این پژوهش پرداخت. در این گزارش آمده است: «هورمون مسئول رشد در بدن انسان برای اولین‌بار به‌دست گروهی از دانشمندان تحقیقات پایه در مرکز پزشکی دانشگاه کالیفرنیا سنتز شد. این بزرگ‌ترین مولکولی است که تاکنون به‌دست دانشمندان در آزمایشگاه کنار هم قرار گرفته است. این تیم تحقیقاتی  را دکتر چوه هائو لی، پروفسور ۵۷ ساله بیوشیمی و مدیر آزمایشگاه پژوهش هورمون در دانشکده پزشکی رهبری کرد. دکتر لی بیش‌از ۳۰ سال است که در تحقیقات هورمونی پیشگام بوده است. او  ۸ هورمون از ۱۰ هورمون غده هیپوفیز قدامی را جدا و خالص‌ کرده است. هورمون رشد انسانی عملکردهای مختلفی را در بدن انسان انجام می‌دهد. در اوایل زندگی، باعث رشد افراد می‌شود. در‌طول زندگی به مقدار زیاد در بدن تولید می‌شود، حتی اگر بیشتر رشد در دوران نوجوانی متوقف شود.»

رانش قاره‌ای

در ششم ژانویه سال ۱۹۱۲، جغرافیدان آلمانی آلفرد وگنر نظریه‌ای را تحت عنوان “رانش قاره‌ای” ارائه داد که به‌طور چشمگیری درک ما از زمین‌شناسی و نحوه تشکیل قاره‌ها را تغییر داد. وگنر پیشنهاد کرد که قاره‌ها در گذشته به‌صورت یک توده بزرگ به نام پانگه‌آ به هم متصل بودند و سپس به تدریج از هم جدا شده و به موقعیت کنونی خود منتقل شده‌اند. او شواهدی از جمله شباهت‌های فسیلی، تطابق شکل سواحل قاره‌ها، و وجود کوه‌ها و سازه‌های زمین‌شناسی مشابه در قاره‌های مختلف را به‌عنوان دلایل این نظریه مطرح کرد. با این حال، نظریه او در آن زمان با انتقادات زیادی مواجه شد، زیرا او مکانیزم دقیقی برای توضیح چگونگی حرکت قاره‌ها ارائه نکرد.

نظریه حرکتی قاره‌ها در طول دهه‌های بعدی مورد بررسی و توسعه قرار گرفت و با پیشرفت‌های علمی و کشفیات جدید، به‌ویژه در زمینه زمین‌شناسی و تکتونیک صفحه‌ای، اعتبار بیشتری پیدا کرد. در دهه ۱۹۶۰، شواهدی قوی‌تر از جمله داده‌های مربوط به میدان مغناطیسی زمین و بررسی‌های اقیانوس‌شناسی نشان داد که قاره‌ها واقعاً در حال حرکت هستند و این حرکت نتیجه فعالیت‌های تکتونیکی در لایه‌های زیرین زمین است. امروزه، نظریه وگنر به‌عنوان یکی از اصول بنیادی زمین‌شناسی شناخته می‌شود و تأثیر عمیقی بر فهم ما از تاریخ زمین و فرآیند‌های زمین‌شناسی دارد.