نمونه درخواست اجراییه چک | متن کامل و راهنمای تنظیم حقوقی
نمونه درخواست اجراییه چک
اگر چکی دارید که برگشت خورده و به دنبال راهی سریع و قانونی برای وصول مطالبات خود هستید، درخواست اجراییه چک، مستند به ماده 23 قانون صدور چک، مسیری مستقیم و بدون نیاز به دادرسی طولانی برای شما فراهم می آورد. این روش، دارنده چک را از پیچیدگی های دادگاهی رها کرده و به وی امکان می دهد با سرعت بیشتری به حق خود برسد. در این مسیر، آگاهی از گام های قانونی و داشتن یک نمونه درخواست دقیق، کلید موفقیت محسوب می شود.
چک، به عنوان یکی از مهم ترین ابزارهای مبادلات مالی و تجاری در کشور، نقش حیاتی در تسهیل گردش پول و تضمین معاملات ایفا می کند. این سند تجاری، که پشتوانه اعتباری یک معامله یا تعهد مالی است، می تواند در صورت عدم پرداخت و برگشت خوردن، به چالش بزرگی برای دارنده آن تبدیل شود. در چنین شرایطی، فردی که با چک برگشتی مواجه شده است، طبیعتاً به دنبال سریع ترین و کم هزینه ترین راهکار قانونی برای احقاق حق خود و وصول مطالباتش خواهد بود. قانون گذار با درک این نیاز، راهکارهای مختلفی را پیش بینی کرده که یکی از مؤثرترین و سریع ترین آن ها، «درخواست صدور اجراییه چک» است.
اجراییه چک چیست و چرا راهی سریع است؟
درک مفهوم اجراییه چک و مزایای آن، اولین گام برای دارنده چک برگشتی است تا بتواند با آگاهی کامل، مسیر وصول مطالبات خود را انتخاب کند. این روش، با تکیه بر ماهیت «سند لازم الاجرا» بودن چک، فرآیندی را فراهم می آورد که در بسیاری از موارد، نیازی به تشکیل جلسات طولانی دادرسی نیست و مستقیماً به مرحله اجرا و وصول می رسد.
تعریف اجراییه چک به عنوان سندی لازم الاجرا
چک، برخلاف بسیاری از اسناد عادی، یک سند لازم الاجرا محسوب می شود. به این معنا که دارنده چک می تواند بدون نیاز به طرح دعوای حقوقی و اثبات بدهی در دادگاه، مستقیماً از مرجع قضایی (دادگاه یا مراجع ثبتی، بسته به شرایط) تقاضای صدور اجراییه کند. این سند، خود به منزله یک حکم قطعی تلقی می شود که قابلیت اجرا دارد. اجراییه در واقع دستوری است که از سوی مقام قضایی صادر می شود و به موجب آن، از صادرکننده چک خواسته می شود که ظرف مهلت قانونی، وجه چک را پرداخت کند یا اموال وی برای وصول طلب توقیف شود.
مزایای چشمگیر روش اجراییه مستقیم چک
تجربه نشان داده است که انتخاب روش اجراییه چک، می تواند مزایای قابل توجهی را برای دارنده چک به همراه داشته باشد که در ادامه به تفصیل به آن ها می پردازیم:
- سرعت بالا نسبت به دعاوی حقوقی: اصلی ترین مزیت این روش، سرعت بی سابقه آن در مقایسه با طرح دعوای حقوقی مطالبه وجه چک است. در فرآیند اجراییه، نیازی به طی مراحل طولانی رسیدگی، جلسات دادرسی متعدد و صدور حکم بدوی و تجدیدنظر نیست. همین امر زمان وصول مطالبات را به شکل چشمگیری کاهش می دهد.
- عدم نیاز به تشکیل جلسه دادرسی: در صورت احراز تمامی شرایط قانونی، مرجع قضایی بدون نیاز به برگزاری جلسه دادرسی و شنیدن دفاعیات طرفین، دستور صدور اجراییه را صادر می کند. این امر نه تنها به سرعت فرآیند کمک می کند، بلکه از پیچیدگی های ناشی از رفت وآمد به دادگاه نیز می کاهد.
- هزینه های کمتر: به طور کلی، هزینه های مربوط به فرآیند اجراییه چک، از جمله هزینه دادرسی، نسبت به هزینه های طرح دعوای حقوقی که ممکن است شامل حق الوکاله های بالاتر و هزینه های کارشناسی متعدد باشد، کمتر است. این موضوع برای بسیاری از افراد که به دنبال راهکاری اقتصادی هستند، از اهمیت بالایی برخوردار است.
- امکان توقیف اموال به سرعت: پس از صدور و ابلاغ اجراییه و در صورت عدم پرداخت وجه چک توسط صادرکننده در مهلت مقرر، دارنده چک می تواند بلافاصله تقاضای توقیف اموال بدهکار را مطرح کند. این قابلیت، فشار مؤثری بر صادرکننده چک وارد می آورد تا به تعهد خود عمل کند.
تفاوت اجراییه چک با سایر روش های وصول مطالبات
آگاهی از تفاوت های اجراییه چک با دیگر راه های قانونی وصول مطالبات، به فرد کمک می کند تا بهترین تصمیم را برای شرایط خاص خود بگیرد:
- مقایسه با دادخواست حقوقی مطالبه وجه چک: در روش دادخواست حقوقی، دارنده چک باید دعوایی را در دادگاه مطرح کرده و بدهی صادرکننده چک را اثبات کند. این فرآیند شامل تبادل لوایح، برگزاری جلسات دادرسی، ارائه دلایل و شهود و در نهایت صدور رأی توسط قاضی است که معمولاً زمان بر و پرهزینه تر است. در مقابل، اجراییه چک مستقیماً به مرحله اجرا وارد می شود و نیاز به اثبات بدهی در یک فرآیند دادرسی کامل نیست.
- مقایسه با شکایت کیفری: شکایت کیفری در خصوص چک بلامحل، جنبه مجازاتی دارد و هدف آن تعقیب کیفری و مجازات صادرکننده چک است که منجر به صدور حکم حبس یا جزای نقدی می شود. این روش برای وصول وجه چک به صورت مستقیم کارایی ندارد، هرچند که می تواند اهرم فشاری برای پرداخت باشد. اجراییه چک ماهیت حقوقی داشته و صرفاً به دنبال وصول وجه چک است و ارتباطی با جنبه کیفری موضوع ندارد. باید توجه داشت که تنها چک هایی که دارای شرایط خاص کیفری باشند (مثل عدم گذشت شش ماه از تاریخ صدور و شش ماه از تاریخ گواهی عدم پرداخت) می توانند موضوع شکایت کیفری قرار گیرند. اما اجراییه چک، فارغ از این مهلت ها و عمدتاً برای چک های صیادی قابل استفاده است.
معرفی ماده 23 قانون صدور چک: ستون فقرات اجراییه مستقیم
ماده ۲۳ قانون صدور چک، به همراه اصلاحات سال ۱۳۹۷، ستون فقرات اصلی در فرآیند اجراییه مستقیم چک محسوب می شود. این ماده، به صراحت بیان می دارد که دارنده چک می تواند بدون نیاز به طرح دعوای حقوقی و از طریق دادگاه، تقاضای صدور اجراییه برای وصول وجه چک را نماید، مشروط بر اینکه تمام شرایط شکلی و ماهوی مربوط به چک رعایت شده باشد. اصلاحات سال ۱۳۹۷ این ماده، به ویژه با هدف سرعت بخشیدن به فرآیند وصول مطالبات و کاهش مراجعات به دادگاه ها، امکان صدور اجراییه را به طور مستقیم و بدون نیاز به تشکیل پرونده قضایی پیچیده، فراهم آورده است. این تحول قانونی، چشم انداز رسیدگی به چک های برگشتی را به کلی تغییر داده و به نفع دارندگان چک عمل می کند.
بررسی دقیق شرایط لازم برای درخواست اجراییه چک
درخواست اجراییه چک، با وجود سادگی و سرعت نسبی، مشروط به رعایت دقیق یک سری شرایط قانونی است. بی توجهی به هر یک از این شرایط می تواند منجر به رد درخواست و در نتیجه، از دست رفتن زمان و هزینه شود. بنابراین، شناخت و اطمینان از وجود این شرایط، پیش از هر اقدامی ضروری است.
شرایط شکلی چک: الزامات ظاهری برای سندیت
برای اینکه یک چک قابلیت صدور اجراییه داشته باشد، باید از نظر ظاهری و شکلی، واجد شرایط خاصی باشد:
- درج کامل اطلاعات: چک باید تمامی اطلاعات ضروری از جمله تاریخ صدور، تاریخ سررسید (در صورت وجود)، مبلغ به عدد و حروف، و امضای صادرکننده را به صورت کامل و خوانا داشته باشد. نقص در هر یک از این موارد می تواند ایجاد تردید کند.
- نبودن خط خوردگی یا خدشه غیرمجاز: هرگونه خط خوردگی، دست کاری، قلم خوردگی یا خدشه در متن چک، به خصوص در بخش های اصلی مانند مبلغ، تاریخ و نام ذینفع، می تواند از اعتبار اجرایی آن بکاهد. البته خط خوردگی های جزئی که توسط صادرکننده انجام و تأیید شده اند (مانند امضای پشت خط خوردگی)، ممکن است مشکلی ایجاد نکنند، اما بهتر است چک عاری از هرگونه تردید باشد.
- ارائه چک به بانک در مهلت مقرر: دارنده چک باید ظرف مهلت قانونی (که در حالت عادی ۱۵ روز از تاریخ صدور برای چک های صادره در همان محل و ۴۵ روز برای چک های صادره از سایر نقاط است) به بانک مراجعه و تقاضای وجه چک را نماید. عدم مراجعه در این مهلت ها، هرچند اجراییه را منتفی نمی کند، اما ممکن است برخی حقوق (مانند حق مراجعه به ضامن یا ظهرنویس) را سلب نماید.
شرایط ماهوی (مرتبط با عدم پرداخت): اصل ماجرا
علاوه بر شرایط شکلی، دلایل عدم پرداخت چک نیز باید مستند و قانونی باشند:
- گواهی عدم پرداخت (گواهی برگشت چک) صادره از بانک: مهم ترین و اساسی ترین مدرک برای درخواست اجراییه، گواهی عدم پرداخت است که توسط بانک محال علیه (بانکی که چک بر عهده آن صادر شده) صادر می شود. این گواهی به طور رسمی تأیید می کند که چک به دلیل عدم وجود موجودی کافی یا دلایل دیگر، پرداخت نشده است.
- ذکر علت عدم پرداخت در گواهی: در گواهی عدم پرداخت، بانک موظف است علت دقیق برگشت چک را قید کند. دلایلی مانند کسری موجودی، عدم تطابق امضا، دستور عدم پرداخت و … باید به وضوح در این گواهی درج شده باشند. این علت در مراحل بعدی رسیدگی قضایی، از اهمیت بالایی برخوردار است.
تجربه نشان می دهد که دقت در جزئیات گواهی عدم پرداخت، از جمله درج دقیق علت برگشت، کد رهگیری و مهر و امضای بانک، می تواند مسیر وصول مطالبات را هموارتر سازد. هرگونه نقص در این گواهی ممکن است فرآیند را به تأخیر اندازد یا با مشکل مواجه کند.
نکته مهم: تأکید بر چک های صیادی و مزایای خاص آن ها
با اجرای قانون جدید صدور چک و لزوم ثبت چک ها در سامانه صیاد، چک های صیادی از مزایای ویژه ای در فرآیند اجراییه برخوردار شده اند. این چک ها که با کد ۱۶ رقمی و ظاهر متمایز از چک های قدیمی قابل شناسایی هستند، به دلیل ثبت اطلاعات کامل صادرکننده و ذینفع در سامانه مرکزی، فرآیند صدور اجراییه را به مراتب ساده تر و سریع تر کرده اند. اطلاعات مربوط به وضعیت اعتباری صادرکننده در این سامانه موجود است و دادگاه ها می توانند به راحتی از آن استفاده کنند. این امر، ریسک برگشت خوردن چک را کاهش داده و اطمینان خاطر بیشتری برای دارندگان چک فراهم می کند. برای چک های صیادی، دیگر نیازی به مراجعه به دادسرا یا اثبات جنبه کیفری نیست و مستقیم از طریق دفاتر خدمات قضایی و دادگاه، درخواست اجراییه قابل ثبت است.
مدارک مورد نیاز برای اقدام و پیگیری
آماده سازی دقیق و کامل مدارک لازم، یکی از مراحل اساسی و تعیین کننده در موفقیت فرآیند درخواست اجراییه چک است. نقص در مدارک می تواند موجب تأخیر، ارجاع پرونده به رفع نقص یا حتی رد درخواست شود. بنابراین، باید با دقت تمام، تمامی مستندات مورد نیاز را جمع آوری و آماده کرد.
لیست جامع مدارک مورد نیاز
- اصل چک برگشتی: این مهم ترین مدرک است. بدون ارائه اصل چک، درخواست اجراییه مورد پذیرش قرار نخواهد گرفت. دادگاه باید از اصالت چک اطمینان حاصل کند.
- گواهی عدم پرداخت با کد رهگیری (صادره از بانک): پس از مراجعه به بانک و عدم وصول وجه چک، بانک یک گواهی عدم پرداخت صادر می کند که شامل کد رهگیری است. این گواهی باید حاوی مشخصات کامل چک، مبلغ، علت برگشت، و تاریخ برگشت باشد. کد رهگیری این گواهی، امکان استعلام آن را برای مراجع قضایی فراهم می کند.
- مدارک شناسایی معتبر خواهان: شامل اصل و کپی کارت ملی و شناسنامه دارنده چک (شخص حقیقی). اگر خواهان شخص حقوقی باشد، ارائه کپی روزنامه رسمی شرکت، آخرین آگهی تغییرات، و مدارک شناسایی نماینده قانونی (مدیرعامل) الزامی است.
- مشخصات کامل خوانده (صادرکننده چک): اطلاعات دقیق هویتی و آدرس صادرکننده چک (خوانده) برای ابلاغ اجراییه ضروری است. این اطلاعات معمولاً در متن چک یا سامانه صیاد موجود است. دقت در ارائه آدرس صحیح، نقش حیاتی در سرعت ابلاغ و پیشبرد پرونده دارد.
- وکالت نامه (در صورت اقدام توسط وکیل): اگر فرآیند توسط وکیل پیگیری می شود، ارائه اصل و کپی وکالت نامه رسمی که در دفاتر اسناد رسمی یا دفاتر خدمات قضایی تنظیم شده باشد، لازم است.
- اظهارنامه رسمی (در صورت ارسال قبلی): اگر پیش از اقدام برای اجراییه، اظهارنامه ای به صادرکننده چک ارسال شده باشد، ارائه کپی برابر با اصل آن می تواند به عنوان یک مستند در پرونده قرار گیرد. البته ارسال اظهارنامه برای درخواست اجراییه چک ضروری نیست، اما می تواند نشان دهنده حسن نیت و تلاش برای حل و فصل دوستانه باشد.
نکات مهم در ارائه و آماده سازی مدارک
برای جلوگیری از هرگونه مشکل در فرآیند، توجه به نکات زیر ضروری است:
- لزوم ارائه اصل مدارک: همیشه باید اصل چک و گواهی عدم پرداخت را به همراه داشته باشید. کپی برابر با اصل این مدارک در دفاتر خدمات قضایی تهیه می شود و اصل آن ها برای بررسی نهایی توسط دادگاه لازم است.
- دقت در اطلاعات گواهی عدم پرداخت: مطمئن شوید که تمامی اطلاعات درج شده در گواهی عدم پرداخت (به خصوص شماره چک، مبلغ، تاریخ و علت برگشت) با اطلاعات چک اصلی مطابقت دارد. هرگونه مغایرت می تواند منجر به رد درخواست شود.
- کپی خوانا و واضح: از تمامی مدارک، کپی های خوانا و واضح تهیه کنید. کپی های ناخوانا می توانند موجب تأخیر در بررسی شوند.
- برابر با اصل کردن مدارک: قبل از ثبت درخواست، تمامی کپی ها (به جز کپی کارت ملی و شناسنامه خواهان که معمولاً در همان دفتر خدمات قضایی برابر با اصل می شوند) باید توسط دفتر اسناد رسمی یا دفاتر خدمات قضایی برابر با اصل شده باشند.
گام به گام تا وصول مطالبات: مراحل ثبت و پیگیری اجراییه چک
فرآیند درخواست و پیگیری اجراییه چک، مسیری مشخص و دارای مراحل معین است. آگاهی از این گام ها به دارنده چک کمک می کند تا با آمادگی کامل و بدون سردرگمی، به احقاق حق خود بپردازد و از اتلاف وقت و انرژی جلوگیری کند. در اینجا، هر گام به تفصیل توضیح داده شده است.
گام ۱: مراجعه به دفاتر خدمات قضایی الکترونیک
نقطه آغاز این مسیر، مراجعه به یکی از دفاتر خدمات قضایی الکترونیک است. در این دفاتر، درخواست اجراییه چک به صورت سیستمی و الکترونیکی ثبت می شود. فرد باید ابتدا در سامانه ثنا ثبت نام کرده و کد کاربری و رمز عبور خود را دریافت کرده باشد؛ چرا که تمامی ابلاغ ها و مکاتبات از طریق این سامانه انجام می شود. در این مرحله، مدارک جمع آوری شده (که در بخش قبلی به آن ها اشاره شد) به همراه اصل چک و گواهی عدم پرداخت، توسط مسئول دفتر خدمات قضایی مورد بررسی اولیه قرار می گیرد و اسکن می شوند تا در پرونده الکترونیک قرار گیرند.
گام ۲: تکمیل فرم درخواست و ثبت آن
پس از بررسی اولیه مدارک، مسئول دفتر خدمات قضایی به شما در تکمیل فرم درخواست کمک خواهد کرد. این فرم شامل اطلاعات دقیق خواهان (دارنده چک)، خوانده (صادرکننده چک)، مشخصات کامل چک (شماره، مبلغ، تاریخ، بانک و شعبه)، و اطلاعات گواهی عدم پرداخت است. باید در این مرحله نهایت دقت را به خرج داد تا هیچ اطلاعاتی به اشتباه یا ناقص وارد نشود. پس از تکمیل و تأیید نهایی، درخواست به صورت الکترونیکی به مرجع قضایی صالح (معمولاً دادگاه حقوقی محل) ارسال می شود.
گام ۳: بررسی توسط مرجع قضایی و صدور دستور اجراییه
پس از ثبت درخواست در دفاتر خدمات قضایی، پرونده به شعبه دادگاه حقوقی مربوطه ارجاع می شود. قاضی شعبه، مدارک و منضمات پرونده را مورد بررسی قرار می دهد تا از احراز تمامی شرایط قانونی برای صدور اجراییه اطمینان حاصل کند. اگر تمامی شرایط (مانند معتبر بودن چک، وجود گواهی عدم پرداخت با کد رهگیری، و صیادی بودن چک) فراهم باشد، قاضی دستور صدور اجراییه را صادر می کند. این مرحله معمولاً بدون نیاز به تشکیل جلسه دادرسی انجام می شود و سرعت بالایی دارد.
گام ۴: ابلاغ اجراییه به صادرکننده چک (خوانده)
پس از صدور دستور اجراییه توسط دادگاه، این دستور از طریق سامانه ثنا به صادرکننده چک (خوانده) ابلاغ می شود. ابلاغ از طریق سامانه ثنا، ابلاغ قانونی و معتبر محسوب می شود و نیازی به مراجعه فیزیکی مأمور ابلاغ نیست. بنابراین، اطمینان از صحت شماره تلفن همراه و آدرس ایمیل ثبت شده در سامانه ثنا توسط صادرکننده چک، اهمیت ویژه ای دارد؛ چرا که تاریخ ابلاغ، مبدأ مهلت های قانونی بعدی خواهد بود.
گام ۵: مهلت ۱۰ روزه برای پرداخت یا اعتراض
بر اساس قانون، صادرکننده چک (خوانده) از تاریخ ابلاغ اجراییه، ۱۰ روز مهلت دارد تا وجه چک را پرداخت کند. در این مهلت، صادرکننده می تواند:
- وجه چک را پرداخت نماید و رسید دریافت کند.
- به اجراییه اعتراض کند. اعتراض به اجراییه می تواند بر مبنای دلایلی مانند بطلان اجراییه، ادعای پرداخت وجه چک، یا وجود تضامین معتبر باشد. در صورت اعتراض، پرونده وارد مرحله رسیدگی قضایی می شود که ممکن است زمان بر باشد.
گام ۶: اقدامات اجرایی در صورت عدم پرداخت
اگر صادرکننده چک ظرف مهلت ۱۰ روزه، وجه چک را پرداخت نکند و یا اعتراض مؤثری ارائه ندهد، دارنده چک می تواند درخواست «توقیف اموال» را مطرح کند. در این مرحله، خواهان باید اموال و دارایی های صادرکننده چک را به اجرای احکام دادگاه معرفی کند. این اموال می تواند شامل حساب های بانکی، خودرو، ملک، سهام، حقوق و مزایا، یا هر دارایی با ارزشی باشد که امکان توقیف آن وجود دارد. اجرای احکام پس از بررسی و تأیید، دستور توقیف اموال را صادر می کند و سپس فرآیند کارشناسی و فروش اموال برای وصول مطالبات آغاز می شود.
توقیف اموال، نقطه اوج فرآیند اجراییه است که دارنده چک را به هدف نهایی خود یعنی وصول وجه چک نزدیک می کند. تجربه نشان داده که اغلب افراد در همین مرحله و پیش از توقیف و فروش اموال، به پرداخت بدهی خود اقدام می کنند.
نمونه فرم درخواست اجراییه چک: ساختار و نکات پر کردن
داشتن یک نمونه فرم درخواست اجراییه چک و درک صحیح از نحوه تکمیل آن، از اهمیت بالایی برخوردار است. این فرم، دریچه ورود شما به فرآیند قانونی وصول مطالبات است و دقت در پر کردن آن، می تواند مسیر را هموارتر کند. در ادامه، ساختار یک نمونه فرم استاندارد و نکات مهم برای تکمیل آن تشریح می شود.
ساختار نمونه فرم درخواست صدور اجراییه چک
هرچند فرم های دفاتر خدمات قضایی ممکن است جزئیات متفاوتی داشته باشند، اما ساختار کلی و اطلاعات اصلی مورد نیاز در تمامی آن ها مشترک است. یک نمونه فرم معمولاً شامل بخش های زیر است:
| بخش | محتوا و راهنمای پر کردن |
|---|---|
| عنوان درخواست | درخواست صدور اجراییه چک |
| خواهان (دارنده چک) | مشخصات کامل فردی/حقوقی خواهان شامل نام و نام خانوادگی/نام شرکت، کد ملی/شناسه ملی، آدرس کامل، کد پستی و شماره تلفن. (در صورت وجود وکیل، مشخصات وکیل نیز در بخش مربوطه درج می شود.) |
| خوانده (صادرکننده چک) | مشخصات کامل فردی/حقوقی صادرکننده چک شامل نام و نام خانوادگی/نام شرکت، کد ملی/شناسه ملی، آدرس کامل، کد پستی و شماره تلفن. (این اطلاعات از روی چک یا سامانه صیاد قابل استخراج است.) |
| خواسته | مطالبه وجه یک فقره چک به شماره [شماره چک] به مبلغ [مبلغ به ریال] از طریق صدور اجراییه. نکته حیاتی: در این مرحله، صرفاً اصل وجه چک قابل مطالبه است. مطالبه خسارت تأخیر تأدیه یا سایر خسارات، از طریق درخواست اجراییه مستقیم (ماده 23) امکان پذیر نیست و نیازمند طرح دادخواست حقوقی جداگانه است. هرگونه درج اشتباه این موارد ممکن است به رد درخواست منجر شود. |
| دلایل و منضمات | این بخش شامل لیستی از مدارک پیوست است:
|
| شرح درخواست | یک متن رسمی و حقوقی که در آن به طور خلاصه و روشن، مشخصات چک (شماره، تاریخ سررسید، مبلغ، بانک و شعبه)، تاریخ برگشت، بانک صادرکننده گواهی عدم پرداخت و علت برگشت ذکر می شود. در این بخش، باید به استناد ماده 23 قانون صدور چک، تقاضای صدور اجراییه علیه خوانده را مطرح کنید. متن باید عاری از احساسات و صرفاً مبتنی بر واقعیات و مستندات قانونی باشد. |
| امضا و تاریخ | در پایان فرم، خواهان (یا وکیل وی) باید نام و نام خانوادگی خود را نوشته و امضا کند و تاریخ تنظیم درخواست را نیز درج نماید. |
نکات مهم برای پر کردن دقیق فرم
- دقت در شماره ها، تاریخ ها و مبالغ: یک اشتباه کوچک در شماره چک، مبلغ یا تاریخ ها می تواند کل فرآیند را دچار اشکال کند. همه اطلاعات را چند بار با دقت کنترل کنید.
- مشخصات کامل و صحیح: از صحت و کامل بودن مشخصات هویتی و آدرس خواهان و خوانده اطمینان حاصل کنید. این اطلاعات برای ابلاغ اجراییه حیاتی هستند.
- متن خواسته: همان طور که قبلاً تأکید شد، در بخش خواسته، تنها مطالبه اصل وجه چک را ذکر کنید و از درج خسارت تأخیر تأدیه یا سایر موارد خودداری نمایید. این خطا، یکی از رایج ترین اشتباهاتی است که موجب رد درخواست می شود.
- استناد قانونی: حتماً در بخش شرح درخواست، به ماده 23 قانون صدور چک اشاره کنید تا مبنای قانونی درخواست شما مشخص باشد.
برای سهولت و اطمینان بیشتر، همیشه می توانید از نمونه فرم های استاندارد که توسط دفاتر خدمات قضایی ارائه می شود، استفاده کنید. این فرم ها به گونه ای طراحی شده اند که تمامی اطلاعات لازم را پوشش دهند. متأسفانه، امکان ارائه لینک های دانلود مستقیم در این قالب وجود ندارد، اما می توان با جستجوی عبارت نمونه درخواست اجراییه چک PDF یا نمونه درخواست اجراییه چک Word در اینترنت، به این فایل ها دست یافت.
هزینه های اجراییه چک: شفاف سازی مالی فرآیند
هر فرآیند قانونی، مستلزم پرداخت هزینه هایی است که اطلاع از آن ها پیش از آغاز کار، به مدیریت مالی و تصمیم گیری صحیح کمک شایانی می کند. فرآیند درخواست اجراییه چک نیز از این قاعده مستثنی نیست و شامل چندین نوع هزینه می شود که در ادامه به آن ها می پردازیم.
هزینه دادرسی: بر اساس تعرفه قانونی و مبلغ چک
یکی از اصلی ترین هزینه ها در فرآیند اجراییه چک، هزینه دادرسی است. این هزینه بر اساس تعرفه های قانونی مصوب و متناسب با مبلغ چک (خواسته) محاسبه می شود. معمولاً در دعاوی مالی، درصدی از مبلغ خواسته به عنوان هزینه دادرسی اخذ می گردد. این درصد برای مبالغ کمتر و بیشتر متفاوت است و هر ساله توسط قوه قضائیه اعلام می شود. این مبلغ باید در هنگام ثبت درخواست در دفاتر خدمات قضایی پرداخت شود. پرداخت این هزینه، گام ابتدایی برای آغاز رسیدگی به درخواست شماست.
حق الوکاله وکیل (در صورت انتخاب وکیل)
در صورتی که دارنده چک تصمیم بگیرد فرآیند اجراییه را از طریق وکیل حقوقی پیگیری کند، علاوه بر هزینه های دادرسی، باید حق الوکاله وکیل را نیز پرداخت نماید. حق الوکاله وکیل بر اساس توافق بین موکل و وکیل تعیین می شود و عوامل مختلفی از جمله پیچیدگی پرونده، مبلغ چک، و تجربه وکیل در تعیین آن نقش دارند. برخی وکلا حق الوکاله خود را به صورت درصدی از مبلغ وصول شده دریافت می کنند و برخی دیگر مبلغ ثابت را تعیین می کنند. انتخاب وکیل، هرچند هزینه ای اضافه در بر دارد، اما می تواند در سرعت و دقت پیگیری پرونده و کاهش استرس های حقوقی بسیار مؤثر باشد.
سایر هزینه های احتمالی
علاوه بر هزینه های ذکر شده، ممکن است در طول فرآیند اجراییه چک، هزینه های دیگری نیز به وجود آید که البته همه آن ها قطعی نیستند و بسته به شرایط پرونده متفاوت خواهند بود:
- هزینه های کارشناسی: در صورتی که برای توقیف یا ارزیابی اموال صادرکننده چک، نیاز به نظر کارشناس رسمی باشد (مثلاً برای ارزیابی ملک یا خودرو)، هزینه های مربوط به کارشناسی نیز به عهده دارنده چک خواهد بود.
- هزینه های اجرای حکم: پس از توقیف اموال و در مراحل فروش آن ها (از طریق مزایده)، درصدی از مبلغ فروش به عنوان هزینه اجرای حکم توسط مرجع قضایی اخذ می شود. این هزینه معمولاً در مراحل پایانی و از محل وصول مطالبات کسر می گردد.
- هزینه اظهارنامه: اگر پیش از طرح درخواست اجراییه، اظهارنامه ای برای صادرکننده چک ارسال کرده باشید، هزینه مربوط به ثبت و ارسال اظهارنامه نیز جزو هزینه های جانبی محسوب می شود.
لازم به ذکر است که در صورت وصول موفقیت آمیز وجه چک، تمامی هزینه های دادرسی، کارشناسی و اجرای حکم، به عنوان «خسارات دادرسی»، از صادرکننده چک قابل مطالبه و وصول خواهد بود. این یعنی این هزینه ها در نهایت از بدهکار اخذ می شود، اما دارنده چک در ابتدا باید آن ها را پرداخت کند.
نکات حقوقی مهم و ابهامات رایج در خصوص اجراییه چک
در مسیر وصول مطالبات از طریق اجراییه چک، برخی ابهامات و پرسش های رایج حقوقی وجود دارد که شفاف سازی آن ها برای دارنده چک ضروری است. در این بخش، به مهم ترین این نکات و پاسخ به ابهاماتی که ممکن است ذهن افراد را درگیر کند، می پردازیم.
نحوه مطالبه خسارت تأخیر تأدیه: شفاف سازی یک ابهام رایج
یکی از رایج ترین سوالات و البته نقاط ابهام برای دارندگان چک برگشتی، این است که آیا می توانند در درخواست اجراییه چک، خسارت تأخیر تأدیه را نیز مطالبه کنند؟ پاسخ صریح و روشن قانون، خیر است. مستند به قانون و رویه قضایی، در این مرحله و از طریق اجراییه مستقیم چک (ماده 23 قانون صدور چک)، صرفاً اصل وجه چک قابل مطالبه است.
دلیل این امر آن است که اجراییه چک به سرعت و بدون نیاز به تشکیل دادرسی طولانی صادر می شود و ماهیت آن صرفاً به اجرای سند لازم الاجرا بودن چک و وصول مبلغ اصلی آن محدود است. مطالبه خسارت تأخیر تأدیه نیازمند اثبات این موضوع در دادگاه است که تا چه تاریخی پول به دارنده چک پرداخت نشده و نرخ خسارت چگونه محاسبه شود. این فرآیند، خود نیازمند طرح دادخواست حقوقی جداگانه در دادگاه صالح است. فرد می تواند پس از وصول اصل وجه چک از طریق اجراییه، دادخواستی جداگانه برای مطالبه خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ سررسید تا زمان پرداخت، به دادگاه تقدیم کند. این دادخواست نیز نیازمند پرداخت هزینه دادرسی مجزا خواهد بود و مراحل دادرسی مربوط به خود را طی خواهد کرد.
اعتراض صادرکننده چک به اجراییه و سرنوشت پرونده
چنانچه صادرکننده چک ظرف مهلت ۱۰ روزه ابلاغ اجراییه، به آن اعتراض کند، پرونده وارد مرحله دادرسی می شود. اعتراض می تواند بر دلایلی چون: وجه چک قبلاً پرداخت شده است، چک بابت تضمین بوده و هنوز موعد آن نرسیده، چک بدون تاریخ بوده، یا امضای چک جعل شده است باشد. در این حالت، دادگاه به اعتراض رسیدگی کرده و طرفین باید مدارک و دلایل خود را ارائه دهند. اگر اعتراض وارد تشخیص داده شود، اجراییه ابطال می گردد؛ در غیر این صورت، فرآیند اجراییه ادامه خواهد یافت. این مرحله می تواند زمان بر باشد و نیاز به پیگیری دقیق دارد.
مهلت قانونی برای توقیف اموال پس از صدور اجراییه
پس از صدور اجراییه و پایان مهلت ۱۰ روزه پرداخت توسط صادرکننده چک، دارنده چک می تواند درخواست توقیف اموال وی را مطرح کند. قانون برای این امر مهلت مشخصی تعیین نکرده است، اما توصیه می شود که این اقدام در اسرع وقت انجام شود. هرچه این اقدام سریع تر صورت گیرد، شانس توقیف اموال و وصول مطالبات افزایش می یابد؛ چرا که ممکن است بدهکار در این فرصت اقدام به انتقال اموال خود نماید. سرعت عمل در شناسایی و معرفی اموال بدهکار، نقش کلیدی در موفقیت این مرحله دارد.
عملکرد در صورت داشتن چندین حساب خالی توسط صادرکننده چک
گاهی ممکن است صادرکننده چک دارای چندین حساب بانکی باشد که همگی خالی هستند. در چنین شرایطی، دارنده چک می تواند به اجرای احکام دادگاه، تمام شماره حساب های بانکی شناسایی شده از صادرکننده را معرفی کند تا دستور استعلام و توقیف وجه موجود در آن ها صادر شود. حتی اگر موجودی حساب ها کم باشد، می توان مبالغ موجود را توقیف کرد. همچنین می توان همزمان درخواست توقیف سایر اموال منقول و غیرمنقول (مانند خودرو، ملک، سهام) را نیز مطرح کرد. این رویکرد جامع، شانس وصول مطالبات را افزایش می دهد.
نقش گواهی عدم پرداخت با کد رهگیری
گواهی عدم پرداخت صادر شده توسط بانک، به خصوص آن هایی که دارای کد رهگیری هستند، نقش بسیار مهمی در فرآیند اجراییه دارند. این کد رهگیری، امکان استعلام صحت و اصالت گواهی را برای مراجع قضایی فراهم می کند و به نوعی مهر تأییدی بر قانونی بودن و مستند بودن درخواست اجراییه است. بدون گواهی عدم پرداخت معتبر و دارای کد رهگیری، درخواست اجراییه از طریق ماده 23 قانون صدور چک، قابل پذیرش نیست.
چک های قدیمی و شمول ماده 23 قانون صدور چک
با اصلاحات جدید قانون صدور چک، عمدتاً چک های صیادی (که پس از تاریخ مشخصی صادر شده و در سامانه صیاد ثبت می شوند) مشمول مزایای کامل ماده 23 (صدور اجراییه مستقیم) هستند. چک های قدیمی که پیش از لازم الاجرا شدن سامانه صیاد صادر شده اند، نیز می توانند قابلیت اجراییه داشته باشند، اما ممکن است فرآیند آن ها کمی متفاوت بوده و نیاز به طی مراحل بیشتری باشد، یا در برخی موارد به جای اجراییه مستقیم، نیازمند طرح دادخواست حقوقی مطالبه وجه باشند. توصیه می شود برای چک های قدیمی حتماً با یک وکیل مشورت شود تا از بهترین مسیر قانونی اطمینان حاصل گردد.
نتیجه گیری
درخواست اجراییه چک، یکی از قدرتمندترین و سریع ترین ابزارهای قانونی است که دارنده چک برگشتی می تواند برای احقاق حق و وصول مطالبات خود از آن بهره ببرد. تجربه نشان داده که با آگاهی از نمونه درخواست اجراییه چک، مراحل قانونی و نکات حقوقی مرتبط با آن، می توان از پیچیدگی ها و طولانی شدن فرآیندهای قضایی جلوگیری کرد و با سرعت بیشتری به نتیجه مطلوب رسید.
این مسیر، با تکیه بر «سند لازم الاجرا» بودن چک، فرصتی بی نظیر برای دارندگان چک فراهم می کند تا بدون نیاز به دادرسی های طولانی، مستقیم به مرحله اجرا و توقیف اموال بدهکار وارد شوند. با این حال، همان طور که در این مقاله به تفصیل شرح داده شد، موفقیت در این فرآیند، کاملاً وابسته به دقت در آماده سازی مدارک، آگاهی از شرایط قانونی و رعایت تمامی جزئیات است.
اقدام به موقع، مطالعه دقیق قوانین و در صورت نیاز، مشاوره با وکلای متخصص در حوزه چک و اسناد تجاری، می تواند تضمین کننده این باشد که شما در کمترین زمان و با کمترین هزینه، به حق خود دست یابید و از سردرگمی های قانونی دور بمانید. فراموش نکنید که هر مورد حقوقی می تواند جزئیات خاص خود را داشته باشد و آگاهی کامل از آن ها، کلید حل مشکلات است.
همین حالا با دانلود نمونه درخواست اجراییه چک و آگاهی از گام های ذکر شده، فرآیند قانونی وصول مطالبات خود را آغاز کنید. در صورتی که با پیچیدگی های خاصی مواجه شدید، برای دریافت مشاوره حقوقی تخصصی در زمینه چک های برگشتی، با کارشناسان ما تماس بگیرید تا با اطمینان خاطر بیشتری گام بردارید.
آیا شما به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در مورد "نمونه درخواست اجراییه چک | متن کامل و راهنمای تنظیم حقوقی" هستید؟ با کلیک بر روی قوانین حقوقی، ممکن است در این موضوع، مطالب مرتبط دیگری هم وجود داشته باشد. برای کشف آن ها، به دنبال دسته بندی های مرتبط بگردید. همچنین، ممکن است در این دسته بندی، سریال ها، فیلم ها، کتاب ها و مقالات مفیدی نیز برای شما قرار داشته باشند. بنابراین، همین حالا برای کشف دنیای جذاب و گسترده ی محتواهای مرتبط با "نمونه درخواست اجراییه چک | متن کامل و راهنمای تنظیم حقوقی"، کلیک کنید.