خسارت های اقتصادی گردوغبار در مزارع خوزستان

به گزارش فیلوپ خشکسالی و بیابان زایی از جمله بحران هایی هستند که زمین های کشاورزی مراتع و جنگل ها را در بسیاری از کشورها به خطر انداخته اند. این مشکلات با فرسایش خاک همراه شده و وقتی باد می وزد ذرات ریز خاک به شکل گردوغبار به مناطق دیگر منتقل می شوند. در خاورمیانه که بخش بزرگی از آن خشک و نیمه خشک است این مسئله شدت بیشتری دارد. پیش بینی ها نشان می دهد که تا سال ۲۰۵۰ دمای هوا در این منطقه بیشتر می شود و بارندگی کمتری خواهیم داشت. این یعنی خشکی بیشتر و گردوغبار شدیدتر. در ایران هم که بیش از ۳۰ درصد مساحتش خشک و نیمه خشک است این طوفان ها به ویژه در جنوب غرب و استان خوزستان سال هاست دیده می شوند و زندگی مردم را مختل کرده اند. این پدیده نه تنها به طبیعت آسیب می زند بلکه کشاورزی را هم با چالش هایی جدی روبه رو کرده است.

گردوغبار فقط یک مشکل زیست محیطی نیست؛ چراکه تأثیرش روی زندگی مردم و اقتصاد هم قابل توجه است. در خوزستان که یکی از کانون های اصلی این طوفان هاست تعداد روزهایی که گردوغبار هوا را پر می کند در سال های اخیر بیشتر شده و گاهی یک سوم سال را در بر می گیرد. این وضعیت کشاورزان را نگران کرده چون هم محصولاتشان آسیب می بیند و هم سرمایه گذاری در این بخش با تردید روبه رو شده است. گردوغبار با نشستن روی برگ گیاهان یا تغییر کیفیت خاک رشد آن ها را کم می کند و گاهی حتی باعث مرگ گیاه می شود. به همین دلیل بررسی این موضوع مهم است تا بتوان راهی برای کاهش خسارت ها پیدا کرد و به مردم و طبیعت کمک کرد.

سعید یزدانی استاد گروه اقتصاد کشاورزی در دانشکده اقتصاد و توسعه کشاورزی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی کرج به همراه سه همکار دیگر از همین دانشگاه پژوهشی را انجام داده اند که به بررسی تأثیرات اقتصادی این طوفان ها روی کشاورزی پرداخته است. آن ها در این کار تلاش کردند تا ببینند گردوغبار چه اثراتی روی محصولات کشاورزی خوزستان دارد و این خسارت ها چقدر هزینه برمی دارد. این پژوهش با نگاهی ساده و کاربردی به دنبال راه هایی برای درک بهتر این مشکل و کمک به کشاورزان بوده است.

برای این تحقیق پژوهشگران به خوزستان رفتند و از کشاورزان اطلاعات جمع کردند. آن ها پرسشنامه هایی را بین ۳۷۲ کشاورز که درآمد مستقل داشتند پخش کردند. آن ها سپس و بعد از جمع آوری اطلاعات با مدل های ریاضی میزان خسارت را تخمین زدند. محققان از کشاورزان پرسیدند که حاضرند چقدر پول بدهند تا این مشکل کم شود و از این طریق هزینه های ناشی از گردوغبار را محاسبه کردند.

نتایج نشان داد که گردوغبار به محصولات مختلف آسیب متفاوتی می زند. مثلاً کشاورزان برای محصولات جالیزی مثل خیار و هندوانه حاضر بودند ماهانه حدود ۶۱۶ هزار ریال بپردازند تا خسارت کمتر شود در حالی که برای محصولات باغی مثل میوه ها این عدد به ۳۳۰ هزار ریال می رسید. دیگر محصولات مثل سبزیجات غلات حبوبات و علوفه هم بین این دو مقدار بودند.

در کل خسارت سالانه برای هر کشاورز بسته به نوع محصول بین ۴ تا ۷ میلیون ریال برآورد شد و برای کل استان این رقم به حدود ۱۴۰۰ میلیارد ریال رسید.

این پژوهش همچنین مشخص کرد که گردوغبار در مجموع ۱.۲ درصد از ارزش تولید کشاورزی خوزستان را نابود می کند که عدد قابل تاملی است. این نشان می دهد که برای مقابله با مشکل فوق باید برنامه های جدی هم در داخل کشور و هم در سطح بین المللی اجرا شود. چون گردوغبار فقط یک مسئله محلی نیست و ریشه هایش به شرایط اقلیمی منطقه برمی گردد.

البته این اعداد و ارقام فقط بخشی از داستان را نشان می دهند. گردوغبار نه تنها به محصولات آسیب می زند بلکه کیفیت آن ها را هم پایین می آورد و گاهی کار در مزرعه را غیرممکن می کند. بررسی ها نشان داده اند که هرچه روزهای گردوغباری بیشتر می شود عملکرد محصولات کمتر می شود ولی این تأثیر برای همه محصولات یکسان نیست. مثلاً برای گوجه فرنگی و خیار تأثیرش واضح تر بود اما برای خیلی از محصولات دیگر چندان مشخص نبود. به همین دلیل محققان از نظرات کشاورزان هم استفاده کردند تا تصویر کامل تری از خسارت ها به دست بیاورند. این کار به درک بهتر این موضوع کمک می کند که چرا باید برای حل این مشکل اقدام کرد.

اهمیت این یافته ها در آن است که می توانند به تصمیم گیری های بزرگ تر کمک کنند. مثلاً دولت می تواند از این اطلاعات برای جبران خسارت کشاورزان یا طراحی پروژه هایی برای کنترل گردوغبار استفاده کند.

همچنین چون این طوفان ها از کشورهای دیگر هم می آیند می توان از این اعداد به عنوان مبنایی برای درخواست غرامت بین المللی استفاده کرد.

در مجموع این پژوهش که نتایج آن را فصلنامه «تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران» وابسته به دانشگاه تهران منتشر نموده است نشان از آن دارند که گردوغبار یک ریسک جدی است و باید مثل سایر خطرات طبیعی مدیریت شود.

پایان خبر فیلوپ