انواع معاینه لگن زنان و نحوه انجام معاینه لگنی

معاینه لگن زنان : راهنمای جامع برای حفظ سلامت

معاینه لگن چیست؟ معاینه لگن یک بخش حیاتی از مراقبت های بهداشتی پیشگیرانه برای زنان است که به پزشکان امکان می دهد تا سلامت اندام های تناسلی زنانه از جمله رحم تخمدان ها واژن و دهانه رحم را بررسی کنند. این معاینه نقش مهمی در تشخیص زودهنگام و پیشگیری از بسیاری از بیماری ها و مشکلات سلامتی دارد.

اهمیت معاینه لگن

معاینه لگن یک جزء اساسی از مراقبت های بهداشتی زنان در تمام مراحل زندگی است. این معاینه به دلایل متعددی انجام می شود که از بررسی های معمول سلامت تا تشخیص مشکلات خاص را شامل می شود. درک اهمیت معاینه لگن در بارداری می تواند به زنان کمک کند تا نقش فعالی در حفظ سلامت خود ایفا کنند.

• غربالگری سرطان : یکی از مهم ترین اهداف معاینه لگن غربالگری سرطان های دستگاه تناسلی زنان به ویژه سرطان دهانه رحم است. تست پاپ اسمیر که اغلب در طول معاینه لگن انجام می شود سلول های غیرطبیعی دهانه رحم را شناسایی می کند که می توانند پیش ساز سرطان باشند. تشخیص زودهنگام از طریق این غربالگری امکان درمان به موقع و افزایش شانس بهبودی را فراهم می کند.
• تشخیص عفونت ها : معاینه لگن می تواند به تشخیص عفونت های مقاربتی (STIs) و سایر عفونت های دستگاه تناسلی کمک کند. عفونت هایی مانند کلامیدیا سوزاک و عفونت های قارچی می توانند بدون علامت باشند اما در صورت عدم درمان عوارض جدی ایجاد کنند. معاینه لگن و نمونه برداری های آزمایشگاهی می توانند به تشخیص دقیق و درمان سریع این عفونت ها کمک کنند.
• ارزیابی درد لگن : درد لگن یکی از مشکلات شایع در زنان است که می تواند دلایل مختلفی داشته باشد از جمله اندومتریوز فیبروم رحم کیست تخمدان و بیماری التهابی لگن (PID). معاینه لگن یک ابزار مهم برای ارزیابی این دردها و شناسایی علت زمینه ای آن ها است. پزشک با معاینه فیزیکی و بررسی علائم دیگر می تواند به تشخیص دقیق تر و برنامه ریزی درمانی مناسب کمک کند.
• بررسی مشکلات باروری : برای زنانی که قصد بارداری دارند یا با مشکلات باروری مواجه هستند معاینه لگن می تواند اطلاعات ارزشمندی ارائه دهد. این معاینه به پزشک کمک می کند تا سلامت رحم و تخمدان ها را ارزیابی کند و هرگونه ناهنجاری که ممکن است بر باروری تأثیر بگذارد را شناسایی کند.
• پیگیری سلامت پس از زایمان : معاینه لگن پس از زایمان برای بررسی روند بهبودی و اطمینان از سلامت اندام های تناسلی ضروری است. این معاینه به پزشک کمک می کند تا هرگونه عوارض احتمالی ناشی از زایمان مانند عفونت یا پارگی های پرینه را شناسایی و درمان کند.
• ارزیابی علائم غیرطبیعی : خونریزی غیرطبیعی واژینال ترشحات غیرمعمول خارش سوزش و سایر علائم غیرطبیعی در ناحیه تناسلی می توانند نشانه های مشکلات زمینه ای باشند. معاینه لگن به پزشک کمک می کند تا این علائم را ارزیابی کرده و علت آن ها را تشخیص دهد.

انواع معاینه لگن

معاینه لگن شامل چندین بخش است که هر کدام هدف خاصی دارند. این بخش ها به پزشک کمک می کنند تا ارزیابی کاملی از سلامت اندام های لگنی زنانه انجام دهد. انواع اصلی معاینه لگن عبارتند از :

• معاینه خارجی (Visual Examination) : این بخش از معاینه با بررسی ظاهری اندام های تناسلی خارجی شامل فرج (vulva) لبه های بزرگ و کوچک (labia majora and minora) کلیتوریس (clitoris) و پرینه (perineum) آغاز می شود. پزشک به دنبال نشانه هایی از قرمزی تورم زخم تبخال زگیل تناسلی کیست ها یا سایر ناهنجاری های قابل مشاهده می گردد. این معاینه همچنین می تواند اطلاعاتی در مورد بهداشت عمومی ناحیه تناسلی و وجود هرگونه مشکل پوستی ارائه دهد.
• معاینه با اسپکولوم (Speculum Examination) : در این مرحله پزشک از یک ابزار پزشکی به نام اسپکولوم استفاده می کند. اسپکولوم به آرامی وارد واژن می شود تا دیواره های واژن باز شده و دهانه رحم قابل مشاهده شود. اسپکولوم ها انواع مختلفی دارند از جمله فلزی و پلاستیکی و در اندازه های مختلفی موجود هستند. انتخاب نوع و اندازه مناسب اسپکولوم بستگی به آناتومی فرد و هدف معاینه دارد.
  • مشاهده واژن و دهانه رحم : با استفاده از اسپکولوم پزشک می تواند دیواره های واژن و دهانه رحم را به دقت بررسی کند. پزشک به دنبال علائمی مانند التهاب ترشحات غیرطبیعی زخم ها پولیپ ها یا تغییرات رنگ دهانه رحم می گردد. این مشاهدات می توانند نشانه هایی از عفونت التهاب یا تغییرات پیش سرطانی باشند.
  • تست پاپ اسمیر (Pap Smear) : تست پاپ اسمیر اغلب در طول معاینه با اسپکولوم انجام می شود. پزشک با استفاده از یک برس کوچک یا اسپاتول نمونه ای از سلول های دهانه رحم را جمع آوری می کند. این نمونه برای بررسی سلولی به آزمایشگاه فرستاده می شود تا سلول های غیرطبیعی یا پیش سرطانی شناسایی شوند. تست پاپ اسمیر یک ابزار حیاتی برای غربالگری سرطان دهانه رحم است.
  • تست HPV (Human Papillomavirus Test) : گاهی اوقات همراه با تست پاپ اسمیر یا به طور جداگانه تست HPV نیز انجام می شود. این تست وجود ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) را بررسی می کند که یک عامل خطر اصلی برای سرطان دهانه رحم است. انواع پرخطر HPV می توانند باعث تغییرات سلولی پیش سرطانی در دهانه رحم شوند.
  • نمونه برداری از ترشحات واژن : در صورت وجود ترشحات غیرطبیعی پزشک ممکن است نمونه ای از ترشحات واژن را جمع آوری کند. این نمونه برای بررسی میکروسکوپی یا کشت به آزمایشگاه فرستاده می شود تا نوع عفونت (مانند عفونت قارچی باکتریایی یا تریکومونیازیس) شناسایی شود.
• معاینه دو دستی (Bimanual Examination) : پس از برداشتن اسپکولوم پزشک معاینه دو دستی را انجام می دهد. در این روش پزشک دو انگشت خود را (معمولاً انگشتان اشاره و میانی) به آرامی وارد واژن می کند در حالی که دست دیگر خود را روی شکم قرار می دهد. با استفاده از این تکنیک پزشک می تواند رحم تخمدان ها و لوله های فالوپ را لمس کند و اندازه شکل موقعیت و حساسیت آن ها را ارزیابی کند.
  • بررسی رحم : پزشک اندازه و شکل رحم را بررسی می کند و به دنبال هرگونه بزرگی غیرطبیعی توده ها (مانند فیبروم رحم) یا حساسیت به لمس می گردد.
  • بررسی تخمدان ها : تخمدان ها معمولاً در معاینه دو دستی به راحتی قابل لمس نیستند مگر اینکه بزرگ شده باشند. پزشک سعی می کند تخمدان ها را لمس کند و به دنبال هرگونه بزرگی کیست یا حساسیت غیرطبیعی باشد.
  • بررسی لوله های فالوپ و بافت های اطراف : لوله های فالوپ به طور معمول قابل لمس نیستند اما پزشک می تواند بافت های اطراف رحم و تخمدان ها را بررسی کند تا هرگونه توده ضخیم شدگی یا حساسیت غیرطبیعی را تشخیص دهد که ممکن است نشان دهنده عفونت اندومتریوز یا سایر مشکلات باشد.
• معاینه رکتوواژینال (Rectovaginal Examination) : در برخی موارد پزشک ممکن است معاینه رکتوواژینال را نیز انجام دهد. در این معاینه پزشک یک انگشت خود را وارد رکتوم (مقعد) و انگشت دیگر را وارد واژن می کند. این نوع معاینه به پزشک امکان می دهد تا دیواره پشتی واژن رباط های اوتروساکرال (uterosacral ligaments) و فضای بین رکتوم و واژن (فضای داگلاس) را بهتر ارزیابی کند. معاینه رکتوواژینال به ویژه برای بررسی اندومتریوز سرطان رکتوم یا مشکلات مربوط به بافت های عمقی لگن مفید است.

چه زمانی باید معاینه لگن انجام شود؟

توصیه های مربوط به زمان و دفعات انجام معاینه لگن ممکن است بسته به سن سابقه پزشکی و عوامل خطر فردی متفاوت باشد. با این حال دستورالعمل های کلی وجود دارد که بیشتر زنان می توانند از آن ها پیروی کنند.

• اولین معاینه لگن : به طور کلی توصیه می شود که زنان اولین معاینه لگن خود را در سن ۲۱ سالگی یا زمانی که از نظر جنسی فعال می شوند هر کدام زودتر اتفاق بیفتد انجام دهند. برخی از متخصصان توصیه می کنند که اولین معاینه لگن در سنین نوجوانی حدود ۱۳ تا ۱۵ سالگی انجام شود به ویژه اگر نگرانی های خاصی در مورد سلامت باروری وجود داشته باشد.
• معاینات منظم : پس از اولین معاینه دفعات انجام معاینه لگن بستگی به عوامل مختلفی دارد.
  • تست پاپ اسمیر : دستورالعمل های مربوط به دفعات انجام تست پاپ اسمیر بر اساس سن و نتایج قبلی تست ها متفاوت است. به طور کلی برای زنان ۲۱ تا ۲۹ ساله تست پاپ اسمیر هر ۳ سال یک بار توصیه می شود. برای زنان ۳۰ تا ۶۵ ساله گزینه های مختلفی وجود دارد : تست پاپ اسمیر هر ۳ سال تست HPV هر ۵ سال یا تست ترکیبی پاپ اسمیر و HPV هر ۵ سال. پس از ۶۵ سالگی اگر نتایج غربالگری قبلی طبیعی بوده باشد ممکن است دیگر نیازی به غربالگری نباشد.
  • معاینه لگن سالانه : بسیاری از پزشکان توصیه می کنند که زنان معاینه لگن را به صورت سالانه به عنوان بخشی از معاینات سالانه زنان انجام دهند. حتی اگر غربالگری سرطان دهانه رحم هر چند سال یک بار انجام شود معاینه لگن می تواند فرصتی برای بررسی سایر جنبه های سلامت لگن بحث در مورد نگرانی ها و دریافت مشاوره باشد.
• علائم و شرایط خاص : در صورت بروز علائم غیرطبیعی یا وجود شرایط خاص ممکن است نیاز به انجام معاینه لگن در فواصل کوتاه تر باشد. این علائم و شرایط عبارتند از :
  • خونریزی غیرطبیعی واژینال : خونریزی بین دوره های قاعدگی خونریزی بعد از رابطه جنسی یا خونریزی پس از یائسگی.
  • درد لگن : درد مزمن یا حاد در ناحیه لگن.
  • ترشحات غیرطبیعی واژینال : تغییر در رنگ بو یا مقدار ترشحات واژن.
  • خارش سوزش یا تحریک در ناحیه تناسلی.
  • توده ها یا برآمدگی های غیرطبیعی در ناحیه تناسلی.
  • مشکلات ادراری یا روده ای.
  • سابقه نتایج غیرطبیعی تست پاپ اسمیر یا HPV.
  • سابقه عفونت های مقاربتی.
  • سابقه خانوادگی سرطان های دستگاه تناسلی زنان.
• تصمیم گیری مشترک با پزشک : بهترین زمان و دفعات انجام معاینه لگن باید به صورت فردی و با مشورت پزشک تعیین شود. پزشک با در نظر گرفتن سن سابقه پزشکی عوامل خطر و نگرانی های فردی می تواند توصیه های مناسبی ارائه دهد.

آمادگی برای معاینه لگن

آمادگی مناسب برای معاینه لگن می تواند به کاهش اضطراب و افزایش راحتی در طول معاینه کمک کند. چند نکته کلیدی برای آماده سازی عبارتند از :

• برنامه ریزی معاینه : سعی کنید معاینه لگن را در زمانی برنامه ریزی کنید که در دوره قاعدگی نباشید مگر اینکه پزشک توصیه دیگری کرده باشد. در طول قاعدگی انجام معاینه لگن مشکلی ندارد اما ممکن است تست پاپ اسمیر به دلیل وجود خون دقت کمتری داشته باشد. بهترین زمان برای معاینه لگن معمولاً یک هفته پس از پایان قاعدگی است.
• اجتناب از دوش واژینال و کرم های واژینال : حداقل ۲۴ تا ۴۸ ساعت قبل از معاینه لگن از دوش واژینال استفاده از کرم ها ژل ها یا اسپری های واژینال خودداری کنید. این محصولات می توانند نتایج تست پاپ اسمیر و سایر آزمایش ها را تحت تأثیر قرار دهند.
• مثانه و روده خالی : سعی کنید قبل از معاینه لگن مثانه و روده خود را خالی کنید. این کار می تواند به کاهش ناراحتی در طول معاینه کمک کند و معاینه را برای پزشک آسان تر سازد.
• صحبت با پزشک : قبل از معاینه فرصت خوبی است تا با پزشک خود در مورد هرگونه نگرانی سوال یا علائمی که دارید صحبت کنید. فهرستی از سوالات خود تهیه کنید تا چیزی را فراموش نکنید. همچنین پزشک را در مورد سابقه پزشکی خود داروهایی که مصرف می کنید و هرگونه حساسیت دارویی مطلع کنید.
• لباس مناسب : لباسی بپوشید که راحت باشد و به راحتی بتوانید آن را درآورید. ممکن است از شما خواسته شود که لباس های پایین تنه خود را درآورید و یک گان (روپوش) بپوشید.
• آرامش و تنفس عمیق : سعی کنید در طول معاینه آرام باشید. تنفس عمیق و آرام می تواند به کاهش تنش و ناراحتی کمک کند. اگر احساس اضطراب می کنید با پزشک یا پرستار خود صحبت کنید. آن ها می توانند به شما اطمینان دهند و روند معاینه را توضیح دهند.
• همراه داشتن یک دوست یا یکی از اعضای خانواده (اختیاری) : اگر احساس راحتی بیشتری می کنید می توانید از یک دوست یا یکی از اعضای خانواده بخواهید که شما را همراهی کند. حضور یک فرد حمایتی می تواند به کاهش اضطراب کمک کند.
• اطلاع رسانی در مورد درد : اگر در طول معاینه احساس درد یا ناراحتی کردید فوراً به پزشک خود اطلاع دهید. پزشک می تواند معاینه را متوقف کند یا روش دیگری را امتحان کند تا شما راحت تر باشید.

روند انجام معاینه لگن

معاینه لگن معمولاً یک روش سرپایی و نسبتاً سریع است که در مطب پزشک انجام می شود. روند کلی معاینه لگن به شرح زیر است :

1. صحبت با پزشک : قبل از شروع معاینه فیزیکی پزشک در مورد سابقه پزشکی شما علائم فعلی و هرگونه نگرانی که دارید سوال خواهد کرد. این فرصت خوبی است تا سوالات خود را بپرسید و اطلاعات لازم را ارائه دهید.
2. آماده شدن برای معاینه : از شما خواسته می شود که لباس های پایین تنه خود را درآورید و روی تخت معاینه دراز بکشید. معمولاً یک ملحفه یا پارچه برای پوشاندن شما داده می شود. پاهای شما در رکاب های مخصوص قرار می گیرند تا موقعیت مناسب برای معاینه فراهم شود.
3. معاینه خارجی : پزشک با بررسی ظاهری اندام های تناسلی خارجی شروع می کند. این مرحله شامل مشاهده فرج لبه ها کلیتوریس و پرینه برای بررسی هرگونه ناهنجاری است.
4. معاینه با اسپکولوم : پزشک اسپکولوم را به آرامی وارد واژن می کند. ممکن است در این مرحله کمی احساس فشار یا ناراحتی داشته باشید اما نباید دردناک باشد. پزشک اسپکولوم را باز می کند تا دیواره های واژن و دهانه رحم قابل مشاهده شوند. در این مرحله پزشک واژن و دهانه رحم را بررسی می کند و در صورت نیاز تست پاپ اسمیر و تست HPV را انجام می دهد. همچنین ممکن است نمونه ای از ترشحات واژن برای آزمایش های بیشتر جمع آوری شود.
5. معاینه دو دستی : پس از برداشتن اسپکولوم پزشک معاینه دو دستی را انجام می دهد. دو انگشت وارد واژن می شوند و دست دیگر روی شکم قرار می گیرد. پزشک رحم تخمدان ها و لوله های فالوپ را لمس می کند تا اندازه شکل و موقعیت آن ها را ارزیابی کند و هرگونه حساسیت یا توده غیرطبیعی را بررسی نماید.
6. معاینه رکتوواژینال (در صورت نیاز) : در صورت لزوم معاینه رکتوواژینال انجام می شود. پزشک یک انگشت را وارد رکتوم و انگشت دیگر را وارد واژن می کند تا بافت های عمقی تر لگن را بررسی کند.
7. پایان معاینه و صحبت با پزشک : پس از اتمام معاینه می توانید از رکاب ها پایین بیایید و لباس بپوشید. پزشک نتایج اولیه معاینه را با شما در میان می گذارد و در مورد مراحل بعدی مانند آزمایش های بیشتر یا پیگیری های لازم صحبت خواهد کرد. اگر تست پاپ اسمیر یا سایر آزمایش ها انجام شده باشد نتایج معمولاً طی چند روز یا چند هفته آماده می شوند و پزشک شما را از نتایج مطلع خواهد کرد.

تشخیص های احتمالی پس از معاینه لگن

معاینه لگن می تواند به تشخیص یا شناسایی طیف وسیعی از مشکلات و بیماری های مربوط به دستگاه تناسلی زنان کمک کند. برخی از شایع ترین تشخیص های احتمالی عبارتند از :

• عفونت های واژینال : معاینه لگن و نمونه برداری از ترشحات واژن می تواند به تشخیص انواع عفونت های واژینال مانند عفونت قارچی واژینوز باکتریایی و تریکومونیازیس کمک کند. علائم این عفونت ها شامل ترشحات غیرطبیعی خارش سوزش و بوی نامطبوع واژن است.
• عفونت های مقاربتی (STIs) : معاینه لگن می تواند نشانه هایی از عفونت های مقاربتی مانند کلامیدیا سوزاک تبخال تناسلی و زگیل تناسلی را آشکار کند. نمونه برداری ها و آزمایش های آزمایشگاهی می توانند به تشخیص دقیق این عفونت ها کمک کنند.
• بیماری التهابی لگن (PID) : PID یک عفونت جدی است که معمولاً ناشی از عفونت های مقاربتی درمان نشده مانند کلامیدیا و سوزاک است. معاینه لگن می تواند حساسیت در رحم تخمدان ها و لوله های فالوپ را نشان دهد که از علائم PID است.
• فیبروم رحم : فیبروم ها توده های خوش خیم عضلانی هستند که در رحم رشد می کنند. معاینه دو دستی می تواند بزرگی رحم یا وجود توده های غیرطبیعی را نشان دهد که ممکن است فیبروم باشند. برای تأیید تشخیص ممکن است سونوگرافی لگن لازم باشد.
• اندومتریوز : اندومتریوز وضعیتی است که در آن بافتی شبیه به پوشش داخلی رحم در خارج از رحم رشد می کند. معاینه لگن ممکن است حساسیت یا توده هایی در ناحیه لگن را نشان دهد که می تواند نشانه ای از اندومتریوز باشد.
• کیست های تخمدان : کیست های تخمدان کیسه های پر از مایع هستند که روی تخمدان ها تشکیل می شوند. معاینه دو دستی می تواند بزرگی تخمدان ها یا وجود کیست ها را نشان دهد. بیشتر کیست های تخمدان خوش خیم هستند و خود به خود برطرف می شوند اما برخی نیاز به پیگیری یا درمان دارند.
• سرطان دهانه رحم واژن و رحم : تست پاپ اسمیر که در طول معاینه لگن انجام می شود سلول های غیرطبیعی دهانه رحم را شناسایی می کند که می توانند پیش ساز سرطان دهانه رحم باشند. معاینه لگن همچنین می تواند به شناسایی ناهنجاری های واژن و رحم که ممکن است نشانه های سرطان باشند کمک کند.
• افتادگی رحم یا واژن (Prolapse) : افتادگی رحم یا واژن زمانی رخ می دهد که این اندام ها از موقعیت طبیعی خود در لگن پایین تر بیایند. معاینه لگن می تواند میزان افتادگی را ارزیابی کند.
• ناهنجاری های مادرزادی : در برخی موارد معاینه لگن می تواند ناهنجاری های مادرزادی دستگاه تناسلی را شناسایی کند.

درمان و پیگیری پس از معاینه لگن

درمان و پیگیری پس از معاینه لگن بستگی به نتایج معاینه و تشخیص احتمالی دارد. در بسیاری از موارد اگر معاینه طبیعی باشد و هیچ مشکلی شناسایی نشود فقط توصیه می شود که معاینات منظم را طبق دستورالعمل های پزشکی ادامه دهید. اما در صورت تشخیص مشکلات یا بیماری ها اقدامات درمانی و پیگیری های مختلفی ممکن است لازم باشد :

• عفونت ها : در صورت تشخیص عفونت واژینال یا عفونت مقاربتی پزشک داروهای مناسب مانند آنتی بیوتیک ها ضدقارچ ها یا داروهای ضدویروسی تجویز خواهد کرد. مهم است که دوره درمان را کامل کنید و دستورالعمل های پزشک را به دقت دنبال کنید. در مورد عفونت های مقاربتی ممکن است لازم باشد شریک جنسی شما نیز درمان شود تا از انتقال مجدد عفونت جلوگیری شود.
• نتایج غیرطبیعی تست پاپ اسمیر یا HPV : اگر نتایج تست پاپ اسمیر غیرطبیعی باشد به این معنی نیست که شما سرطان دارید اما نشان می دهد که نیاز به بررسی های بیشتر است. بسته به نوع و شدت تغییرات سلولی پزشک ممکن است کولپوسکوپی (مشاهده دهانه رحم با میکروسکوپ) و بیوپسی (نمونه برداری از بافت) را توصیه کند. پیگیری و درمان های بعدی بستگی به نتایج این بررسی ها دارد. در برخی موارد ممکن است نیاز به برداشتن سلول های غیرطبیعی دهانه رحم با روش هایی مانند کرایوتراپی لیزر یا LEEP باشد.
• فیبروم رحم و کیست های تخمدان : بسیاری از فیبروم های رحم و کیست های تخمدان نیازی به درمان ندارند به ویژه اگر کوچک باشند و علائمی ایجاد نکنند. در این موارد پزشک ممکن است پیگیری منظم با معاینات دوره ای و سونوگرافی را توصیه کند تا اندازه و وضعیت آن ها را بررسی کند. اگر فیبروم ها یا کیست ها علائمی مانند درد خونریزی غیرطبیعی یا فشار ایجاد کنند یا اگر بزرگ شوند گزینه های درمانی مختلفی وجود دارد از جمله داروها برای کاهش علائم جراحی برای برداشتن فیبروم ها یا کیست ها یا سایر روش های کم تهاجمی.
• اندومتریوز : درمان اندومتریوز بستگی به شدت علائم سن و تمایل به بارداری دارد. گزینه های درمانی شامل داروها برای کاهش درد و کنترل رشد بافت اندومتریوز هورمون درمانی جراحی برای برداشتن بافت اندومتریوز و در موارد شدید هیسترکتومی (برداشتن رحم) است.
• بیماری التهابی لگن (PID) : PID معمولاً با آنتی بیوتیک ها درمان می شود. درمان سریع و کامل PID برای جلوگیری از عوارض جدی مانند ناباروری درد مزمن لگن و بارداری خارج از رحم بسیار مهم است.
• افتادگی رحم یا واژن : درمان افتادگی رحم یا واژن بستگی به شدت افتادگی و علائم دارد. گزینه های درمانی شامل ورزش های کف لگن پساری (دستگاه حمایتی که در واژن قرار می گیرد) و جراحی برای ترمیم و تقویت بافت های لگن است.
• سرطان های دستگاه تناسلی زنان : در صورت تشخیص سرطان دهانه رحم واژن رحم تخمدان یا سایر سرطان های دستگاه تناسلی زنان درمان بستگی به نوع و مرحله سرطان دارد. گزینه های درمانی شامل جراحی پرتودرمانی شیمی درمانی هورمون درمانی و درمان های هدفمند است. تشخیص زودهنگام از طریق معاینات منظم و غربالگری ها نقش مهمی در موفقیت درمان سرطان های دستگاه تناسلی زنان دارد.

پیشگیری از مشکلات لگنی

در حالی که برخی از مشکلات لگنی قابل پیشگیری نیستند اقداماتی وجود دارد که زنان می توانند برای کاهش خطر ابتلا به برخی از مشکلات و حفظ سلامت لگن انجام دهند :

• معاینات منظم لگن و غربالگری ها : انجام معاینات منظم لگن و تست های غربالگری توصیه شده مانند تست پاپ اسمیر و تست HPV کلید تشخیص زودهنگام مشکلات و پیشگیری از سرطان دهانه رحم است.
• واکسیناسیون HPV : واکسن HPV از عفونت با انواع پرخطر ویروس پاپیلومای انسانی که عامل اصلی سرطان دهانه رحم و سایر سرطان های مرتبط با HPV هستند محافظت می کند. واکسیناسیون HPV برای دختران و پسران در سنین ۱۱-۱۲ سالگی توصیه می شود اما افراد تا سن ۲۶ سالگی و در برخی موارد تا ۴۵ سالگی نیز می توانند واکسینه شوند.
• رابطه جنسی ایمن : استفاده از کاندوم در هر رابطه جنسی می تواند به کاهش خطر ابتلا به عفونت های مقاربتی که می توانند منجر به بیماری التهابی لگن (PID) و سایر مشکلات سلامتی شوند کمک کند.
• بهداشت مناسب ناحیه تناسلی : رعایت بهداشت مناسب ناحیه تناسلی از جمله شستشوی روزانه با آب و صابون ملایم و خشک نگه داشتن ناحیه می تواند به پیشگیری از عفونت های واژینال کمک کند. اجتناب از دوش واژینال و استفاده از محصولات بهداشتی معطر که می توانند تعادل طبیعی باکتری های واژن را به هم بزنند نیز توصیه می شود.
• ترک سیگار : سیگار کشیدن خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم و سایر سرطان ها را افزایش می دهد. ترک سیگار می تواند به کاهش این خطر کمک کند و به طور کلی برای سلامتی مفید است.
• حفظ وزن سالم : اضافه وزن یا چاقی می تواند خطر ابتلا به برخی مشکلات سلامتی از جمله برخی از انواع سرطان ها را افزایش دهد. حفظ وزن سالم از طریق رژیم غذایی متعادل و ورزش منظم می تواند به حفظ سلامت کلی و کاهش خطر برخی مشکلات لگنی کمک کند.
• تقویت عضلات کف لگن : ورزش های کف لگن مانند تمرینات کگل می توانند به تقویت عضلات کف لگن کمک کنند و از مشکلاتی مانند بی اختیاری ادرار و افتادگی رحم یا واژن جلوگیری کنند. این تمرینات به ویژه برای زنان پس از زایمان و در دوران یائسگی مفید هستند.
• توجه به علائم غیرطبیعی : آگاهی از علائم غیرطبیعی مانند خونریزی غیرطبیعی واژینال درد لگن ترشحات غیرمعمول و مراجعه به پزشک در صورت بروز این علائم می تواند به تشخیص زودهنگام و درمان به موقع مشکلات کمک کند.

راهکارهای خانگی برای حفظ سلامت لگن

در کنار مراقبت های پزشکی منظم برخی راهکارهای خانگی نیز وجود دارند که زنان می توانند برای حفظ سلامت لگن و بهبود کیفیت زندگی خود به کار بگیرند :

• تمرینات کگل : تمرینات کگل به تقویت عضلات کف لگن کمک می کنند. برای انجام این تمرینات عضلاتی را که هنگام جلوگیری از دفع ادرار استفاده می کنید منقبض کنید و به مدت ۵ تا ۱۰ ثانیه نگه دارید سپس رها کنید. این کار را ۱۰ تا ۱۵ بار تکرار کنید سه بار در روز. تمرینات کگل می توانند به بهبود کنترل ادرار تقویت عضلات پس از زایمان و افزایش لذت جنسی کمک کنند.
• رژیم غذایی سالم و متعادل : مصرف یک رژیم غذایی غنی از میوه ها سبزیجات غلات کامل و پروتئین های کم چرب می تواند به حفظ سلامت کلی و کاهش خطر برخی مشکلات سلامتی کمک کند. مصرف کافی فیبر می تواند از یبوست جلوگیری کند که فشار بر عضلات لگن را کاهش می دهد.
• هیدراتاسیون کافی : نوشیدن مقدار کافی آب در طول روز برای حفظ سلامت کلی بدن ضروری است و می تواند به جلوگیری از یبوست و عفونت های دستگاه ادراری کمک کند.
• مدیریت استرس : استرس مزمن می تواند بر سلامت جسمی و روانی تأثیر بگذارد. تکنیک های مدیریت استرس مانند یوگا مدیتیشن تمرینات تنفسی و فعالیت های آرامش بخش می توانند به کاهش استرس و بهبود سلامت کلی کمک کنند.
• خواب کافی : خواب کافی و با کیفیت برای سلامت عمومی بدن و سیستم ایمنی ضروری است. سعی کنید هر شب ۷ تا ۸ ساعت خواب با کیفیت داشته باشید.
• حمام سیتز (Sitz Bath) : حمام سیتز یک حمام گرم و کم عمق است که می تواند به تسکین درد و ناراحتی در ناحیه پرینه و مقعد کمک کند. می توانید چند بار در روز به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه در حمام سیتز بنشینید به ویژه پس از زایمان جراحی یا در صورت وجود هموروئید یا شقاق مقعد.
• کمپرس گرم یا سرد : استفاده از کمپرس گرم یا سرد بر روی ناحیه لگن می تواند به کاهش درد و التهاب کمک کند. کمپرس گرم می تواند عضلات را شل کند و درد عضلانی را کاهش دهد در حالی که کمپرس سرد می تواند به کاهش تورم و التهاب کمک کند.
• پوشیدن لباس زیر نخی و گشاد : لباس زیر نخی و گشاد به تهویه بهتر ناحیه تناسلی کمک می کند و خطر رطوبت و رشد باکتری ها و قارچ ها را کاهش می دهد. اجتناب از لباس های زیر تنگ و مواد مصنوعی می تواند به پیشگیری از عفونت های واژینال کمک کند.

نتیجه گیری

معاینه لگن یک بخش ضروری از مراقبت های بهداشتی پیشگیرانه برای زنان است. این معاینه نقش حیاتی در غربالگری سرطان دهانه رحم تشخیص عفونت ها ارزیابی درد لگن و بررسی سایر مشکلات سلامتی دارد. انجام معاینات منظم لگن رعایت بهداشت مناسب واکسیناسیون HPV و اتخاذ سبک زندگی سالم می تواند به حفظ سلامت لگن و پیشگیری از بسیاری از مشکلات کمک کند. زنان باید در مورد اهمیت معاینه لگن آگاه باشند و به طور فعال در مراقبت های بهداشتی خود مشارکت کنند. در صورت داشتن هرگونه نگرانی یا علامت غیرطبیعی مراجعه به پزشک و انجام معاینه لگن به موقع گامی مهم در حفظ سلامت و آرامش خاطر است.

پرسش و پاسخ های متداول

۱. آیا معاینه لگن دردناک است؟

معاینه لگن معمولاً دردناک نیست اما ممکن است برخی زنان در طول معاینه احساس فشار یا ناراحتی خفیف داشته باشند به ویژه هنگام استفاده از اسپکولوم یا معاینه دو دستی. اگر در طول معاینه احساس درد کردید حتماً به پزشک خود اطلاع دهید. پزشک می تواند معاینه را متوقف کند یا روش دیگری را امتحان کند تا شما راحت تر باشید. آرام بودن و تنفس عمیق می تواند به کاهش ناراحتی کمک کند.

۲. هر چند وقت یک بار باید معاینه لگن انجام شود؟

توصیه های مربوط به دفعات انجام معاینه لگن بسته به سن سابقه پزشکی و عوامل خطر فردی متفاوت است. به طور کلی اولین معاینه لگن در سن ۲۱ سالگی یا زمانی که از نظر جنسی فعال می شوید توصیه می شود. پس از آن بسیاری از پزشکان معاینه لگن سالانه را به عنوان بخشی از معاینات سالانه زنان توصیه می کنند. غربالگری سرطان دهانه رحم (تست پاپ اسمیر و HPV) معمولاً هر ۳ تا ۵ سال یک بار بسته به سن و نتایج قبلی انجام می شود. بهترین زمان و دفعات انجام معاینه لگن را با پزشک خود مشورت کنید.

۳. آیا می توانم معاینه لگن را در دوران قاعدگی انجام دهم؟

بله انجام معاینه لگن در دوران قاعدگی معمولاً مشکلی ندارد. با این حال اگر قرار است تست پاپ اسمیر انجام دهید ممکن است به دلیل وجود خون دقت تست کمی کاهش یابد. بهترین زمان برای انجام معاینه لگن معمولاً یک هفته پس از پایان قاعدگی است. اگر نیاز به معاینه فوری دارید یا علائم خاصی دارید که نیاز به بررسی دارند معاینه لگن در هر زمانی قابل انجام است. در هر صورت با پزشک خود مشورت کنید تا بهترین زمان را برای معاینه تعیین کنید.

توصیه نهایی :

به یاد داشته باشید که معاینه لگن یک بخش مهم از مراقبت های بهداشتی زنان است. انجام منظم این معاینات و پیگیری توصیه های پزشک نقش بسزایی در حفظ سلامت و پیشگیری از مشکلات جدی دارد. اگر سوال یا نگرانی در مورد سلامت لگن خود دارید از مشورت با پزشک متخصص زنان دریغ نکنید. پزشک شما می تواند راهنمایی های لازم را بر اساس شرایط فردی شما ارائه دهد و به شما در حفظ سلامت و بهبود کیفیت زندگی کمک کند.